שפה אחרת

בושה, בושה! זו הקריאה שבוקעת מהפגנות המחאה המתנהלות מזה חודשים רבים. התנהלות הממשלה הובילה לשסע עמוק בחברה. אחרי ביטול עילת הסבירות, כל חברי הממשלה וחברי כנסת התומכים בה חוזרים ללא בושה על הצהרות הטוענות שכולנו אחים. האומנם?

כולנו אזרחים, אם כי יש לדייק ולומר רובנו אזרחים. לי יש רק אחות אחת והיא רחוקה, בבואנוס איירס. מהיכן הופיע רעיון האחווה? הוא צורם עוד יותר לאור השסע העמוק שקיים ואי-היכולת, אי-הנכונות לקיים הידברות. החברה הישראלית נשענת בעצם מאז ומעולם על מודל שבטי והיחסים בין השבטים היו תמיד בגדר יחסים המלווים ביריבות מסוימת ובבידול גאוגרפי ויתכן אף רעיוני. הבקשה לאחדות עטופה ברעיון של אחווה מתעתעת ומנסה ליצור אשליה של ״עם אחד״. האומנם?

מרטין פיירו, דמות פולקלורית מתוך יצירה בתרבות הארגנטינאית מציג כחוק ראשוני את הקביעה –יהיו האחים מאוחדים! הווה אומר, אחווה נוצרת כתוצאה של שותפות סמלית וזאת ניתן גם לומר  לגבי אחדות אזרחים או חתירה אל עבר מכנה משותף. ישראל סובלת מהיעדר חוקה, מהעדר מכנה משותף סמלי ולכן נוצר מעין טשטוש בין חוקיות משותפת לבין כוחניות הנשענת על מספר מושבים בכנסת. טיעון זה של רוב, פועל באופן דומה לטיעון הרווח בימינו, ״אני מה שאני אומר״ או במילים אחרות, מה שאני אומר זה לחלוטין מה שקובע ואין מקום כלשהו אפילו לשאלה המנסה לגרום לבדיקה. זה תואם את תקופתנו, כל אחד וקביעתו גם אם היא דלירנטית.    

‍

‍

يا للخزي، يا للعار! هذا هو النداء الذي يصدح من المظاهرات الاحتجاجية الجارية منذ شهور عديدة.

لقد أدت سياسة الحكومة لشرخ عميق في المجتمع. بعد الغاء سبب المعقولية، يعود جميع أعضاء الحكومة وأعضاء الكنيست الداعمين لها دون خجل لتصريحات تدعو بأننا جميعنا اخوة. أحقاً؟

جميعنا مواطنون، وربما للدقة علينا القول معظمنا مواطنون. أنا لدي أُختٌ واحدة وهي بعيدة، في بوانوس آيرس. من اين ظهرت فكرةالأخُوة؟ انها مُصِنَّة للآذان بالذات على ضوء الشرخ العميق القائم، وعدم القدرة، عدم الاستعدادية لإجراء حوار. ان المجتمع الإسرائيلي مبني منذ الازل على نموذج قبلي، وكانت العلاقات بين القبائل دوماً بمثابة علاقات يرافقها تنافس معين وتفرقة جغرافية وربما ايضاً أيديولوجية. ان المطالبة بوحدةٍ مغلفةٍ بفكرة الأُخوّة مضلِّلة وتحاول خلق الوهم "شعبٌ واحد". أحقاً؟

يعرض مارتن فييرو، شخصية شعبية من احدى ابداعات الحضارة الأرجنتينية، المقولة - ليكن الاخوة موحدين! كقانون أوّلي. أي أن الأخُوّة تنتج عن شراكة رمزية، وهذا ما يمكن قوله ايضاً بالنسبة لوحدة المواطنين، أو السعي للوصول الى قاسم مشترك. ان إسرائيل تعاني من عدم وجود دستور، عدم وجود قاسم مشترك رمزي، ولذلك هنالك خلطٌ وتشويه ما بين القانونية المشتركة واستخدام القوة المستند على عدد المقاعد في الكنيست. ان حجة الأكثرية هذه، تعمل على نحوٍ شبيه للادعاء الشائع في زمننا، "أنا هو ما أقول" أو بكلماتٍ أُخرى، ما أقوله هو الامرالحاسم وليس هنالك أي مكان حتى للسّؤال او الفحص. يتطابق هذا مع روح الفترة، كل شخص ومقولته حتى وان كانت موهومة.      

‍

‍

מחשבות, שעות אחדות לפני הפגישה עם מ׳:

שם, באירופה, יש אנשים זקופים. שום מפגש עם נציגי חוק מאיימים או תקלות החיים לא מכופף אותם. אם כך, היתכן כי האנטישמיות, היא על שום שהורדנו ראש, ש״נתפסנו״ בעליבות ובפחד?  האם יתכן שהקול הקורא לעולם לאשר אותנו, ההסברה, הבקשה להקלה ולהבנה הנם הצהרת קורבנות? שהרי המזוכיזם עלול לייצר סאדיזם בהיות הוא זה שמביים את המשחק. הם, חמאס, זקפו ראש, הנחיתו מכה, הם גיבורי השעה, ואז פרץ הגל הפרו-פלסטיני. האהדה למי שמפסיק התקרבנות היא עצומה. כשפועלים כ״חזק״ ישנו הד והזדהות. עם זאת, קיים הבדל בין הזחיחות של הבורים, קידוש האדמה על פני החי, לבין נחישות ותקיפות התודעה - יש הבדל איך מנהלים את דחף המוות: כפעולת מוות או כמרכיב בחשיבה.

מ׳ איבדה גיס. הוא היה אחד מתאומים זהים. שניהם לחמו בשביעי. אחד דימם למוות ללא חילוץ. אחיו שנושא שכפול מדויק של אותו הקלסטרון נשאר כעד לחיים שמצווה כל מי שמת. היא חוזרת ומספרת: העצב והבכי שרים קינה יומית בבית, כמעט אמצעי פיקוח שסבל החיים לא ירפא.

מ׳ כותבת: הקורבן שמחזיק חזק כל כך את אשמתו בלי אחריות לדבר רע - הוא זה שלקח את הבורות, ובחוכמתו יצר מפלצת. המקרבן, הוא הנבחר התורן. לא צריך לאמת היום שום אמירה. קידוש הקורבנות והשקר תמיד יבואו יחד כי אי אפשר להתקרבן לעולמי עד בליל שקר שרע לי.

הכל אישי, דאגה תמיד ודמעה.                                                                                      

מחשבות אחרי מה שמ׳ כתבה:

כולם מושיטים ידיים לקחת חלק בזוועה. פסיכולוגים התנפלו על המפונים ועל המשפחות מוכות האובדן. התנהלו קרבות על התנדבויות. אנשים מבקרים ב׳כיכר החטופים׳ כדי להרגיש, להצליח לדמוע, לומר שזה קרה גם להם, אפילו שלהם לא קרה. זה אפילו לא קרה ל״עם״ - אין עם; יש אנשים, יחידים וקבוצות, שגרים בגטו הזה ושונאים אחד את השני כשאין טילים בשמים. האירוע שקרה, ויומיומיות ההלוויות וזעקות הכאב שלמי ששלחו בן ולא שב, כל אלה לא שלנו. האמפתיה, הצער עליהם, המשאלה העמוקה שהלוואי ולא היה קורה מבקרים אצלנו ועם זאת זה לא הכאב שלנו - הוא שלהם. אין היום את האחד החכם שיבוא ויטען לאקט הנכון, אין פה חניבעל כזה. אין נביא - רק מתנבאים. ואין גם אמיץ אחד שישלם בחייו כדי להרוג, כי לא הורגים, כי משאלות רצח הן בגדרות הפנטזיה ותו לא. נותר אולי רק לחשוב מחשבות, חדשות, לזעזע ולהסתכן באמירות לא יפות ולא מקובלות, להוקיע את השררה מבפנים, שררת השפה המצטמקת, שררת רודנות האדונים הכל כך מאלחשת. להיות המורד האלמוני מככר טיין אן מן שניצב כנגד כל זרם והידבקות הזדהותית. להיות נאמן לחתרנות.

על כך מ׳ מגיבה: לא יכולה להתעלם מכרונולוגיית האירועים (כי כזו אני) - מה שנכתב פה, ומה שבאותה העת: ׳כולנו בשלולית דם׳ - כך כתבת לי במדויק! כולנו יחידים בגטו הזה שטבע בדם.

אני משיבה בדברים וחותמת: יש עוד הרבה לאבד ויש הרבה ללמוד שאין טעם לחיים - החיים הם הטעם.

והיא עונה: אי אפשר להיות קורבן בלי להיות אשם ואף פעם כמובן לא לקחת אחריות.

על המענה שלה אני מהרהרת:  בערב הראשון של האזעקות הכלבה ברחה. במשך ארבע שעות חיפשתי אותה ברחובות השוממים וקראתי בשמה. כבר כמעט לא יכולתי לדרוך ובשמים עפו טילים. לא חשתי כל פחד ולא שעיתי לכאב. ארבע שעות וכלום. האם ללכת לישון עכשיו, הרבה אחרי חצות, כשהיא שם אובדת מבוהלת מבועתת. פרסמתי מודעות באתרים, עם תמונות שלה. למחרת קיבלתי הודעה שנראה לה שזו היא. ביקשתי שתצלם והנה היא בחצר בית במרחק מאות מטרים. היא נחתה שם באפס כוחות, כריות רגליה קרועות מרב ריצה. כמו התאום החי על המת היא חזרה, כמו שיבת המתים, כמו החזרת הנשמה. כשהיא חזרה התחיל מעין אבל על קץ האבל...

 أفكار، ساعات قليلة قبل اللقاء مع م:

هناك، في أوروبا، يوجد أناس منتصبوالقامة. لا ينحنون أمام تهديد أي ممثل للقانون أوأمام نكسات الحياة. إذا كان الأمر كذلك، فهل من الممكن أن يكون سبب معاداة السامية هو أننا أحنينا رؤوسنا، أو أننا "أُخذنا على حين غرة" في البؤس والخوف؟ هل هناك احتمال أن يكون الصوت الذي ينادي العالم مطالبًا إياه أن "يوافق" على وجودنا وهل التفسير وطلب التخفيف عنا وتفهمنا ما هم إلا إقرارًا بكوننا ضحايا؟ فالمازوشية قد تُولّد السادية لأنها هي التي تدير اللعبة. هم، حماس، قد رفعوا رؤوسهم، ووجهوا ضربتهم، هم أبطال الساعة، ثم اندلعت الموجة المؤيدة للفلسطينيين. إن التعاطف مع أولئك الذين يتوقفون عن لعب دور الضحية هائل. عندما تتصرف كـ "قوي"، تلاقي صدى وتماهٍ. ولكن هناك فرق بين غرور الجهلة، وتقديس الأرض أكثر ممن يعيش عليها، وبين عزيمة الوعي وثباته- هناك فرق في كيفية إدارة دافع الموت: كفعل موت أو كجزء من الفكر.

فقدت م صهرًا لها. لقد كان أحد توأمين متطابقين. شارك كلاهما في القتال في السابع. نزف أحدهم حتى الموت دون أن يتمكن أحد من تخليصه. أخوه الذي يحمل نسخة طبق الأصل من ملامحه بقي كشاهد على الحياة التي يأمرنا بها كل من يموت. تكرر وتقول: يغني الحزن والبكاء رثاء يومي في المنزل، وكأنهما يراقبان معاناة الحياة لئلا تشفى.

تكتب م: الضحية الذي يتمسك بذنبه بشدة دون أن يكون مسؤولاً عن أي شيء سيء – هو ذاته الذي أخذ الجهل، وبحكمته خلق وحشًا. المضحي هو المناوب المختار. ليس هناك حاجة اليوم للتحقق من صدق أي مقولة. إن تقديس الضحايا والكذب سيكونان دائمًا مجتمعان لأنه من المستحيل لعب دور الضحية إلى الأبد دون أن أكذب بأن أحوالي سيئة.

كل شيء شخصي، قلق دائم ودموع.                                                                                      

أفكار بعد ما كتبته م:

يمد الجميع يده للمشاركة في الفظاعة. انقض الاختصاصيون النفسيون على الأشخاص الذين تم إجلاؤهم وعلى العائلات الثكلى. دارت معارك على عمليات التطوع. يزور الناس "ساحة المخطوفين" ليشعروا، ليتمكنوا من ذرف الدموع، ليقولوا إن ما حدث قد حدث لهم أيضًا، مع أنه لم يحدث لهم. لم يحدث حتى لـ "الشعب" - لا يوجد شعب؛ هناك أشخاص وأفراد وجماعات يعيشون في هذا الغيتو ويكرهون بعضهم البعض عندما لا تكون هناك صواريخ في السماء. إن الحدث الذي حدث، ويومية الجنازات، وصرخات الألم ممن أرسلوا ابنًا ولم يعد، كل هذا ليس لنا. التعاطف، والحزن عليهم، والتمني العميق لو أن كل هذا لم يحدث يأتونا، ومع ذلك فإن هذا ليس ألمنا - إنه ألَمهم. لا يوجد اليوم ذلك الشخص الذكي الذي سيأتي ويجادل من أجل الفعل الصحيح، لا يوجد مثل هانيبال هنا. لا يوجد نبي – نبوءات فقط. وليس هناك شخص شجاع واحد يدفع حياته ثمنا للقتل، لأننا لا نقتُل، لأن أمنيات القتل محصورة في عالم الخيال لا أكثر. ربما كل ما تبقى هوالتفكير في أفكار جديدة، والزعزعة والمجازفة بتصريحات غير مستحبة وغير مقبولة، وإدانة السيادة من الداخل، سيادة اللغة الآخذة في الانكماش، سيادة طغيان الأسياد المنهكة للغاية. أن تكون المتمرد المجهول من ميدان تيان آن مان الذي وقف بمواجهة كل تيار وكل ارتباط تماهيّ. أن تكون مخلصًا للعصيان.

على هذا تجيب "م": "لا أستطيع تجاهل التسلسل الزمني للأحداث (لأن هذه هي أنا) - ما كتب هنا، وما كتب في ذلك الوقت: "نحن جميعًا في بركة من الدماء" - هذا ما كتبتِه لي بالضبط! نحن جميعًا أفراد في هذا الغيتو الغارق في الدماء.

أرد بهذه الكلمات وانهي الحديث: لايزال هناك الكثير لنخسره وهناك الكثير لنتعلمه، أنه لا فائدة من الحياة - الحياة هي الهدف.

وتجيب: لا يمكن أن تكون ضحية دون أن تكون مذنباً وبالطبع ألا تتحمل المسؤولية أبداً.

تمعنت في إجابتها: في الليلة الأولى من صفارات الإنذار،هربت الكلبة بعيدًا. بحثت عنها لمدة أربع ساعات في الشوارع الخاوية وناديتها باسمها. كنت تقريبًا غير قادرة على المشي أكثر وكانت الصواريخ تتطاير في السماء. لم أشعر بأي خوف ولم أشعر بأي ألم. أربع ساعات ولا شيء. هل آوي إلى الفراش الآن، بعد منتصف الليل بوقت طويل، وهي ما زالت هناك ضائعة، خائفة، مرعوبة. نشرت إعلانات على مواقع الإنترنت مع صور لها. وفي اليوم التالي تلقيت رسالة تقول انها تعتقد أنها هي. طلبت منها أن تلتقط صورة وها هي في ساحة منزل يبعد مئات الأمتار. لقد وصلت خائرة القوى، وتمزقت وسادات قدميها بسبب الركض. مثل التوأم الحي على الميت، عادت، مثل عودة الأموات، مثل عودة الروح. وعندما عادت بدأ نوع من الحداد على نهاية الحداد...

‍

‍

‍

קונספירציה הקרויה גם תאוריית הקשר היא ניסיון להסביר אירוע כמבוסס על קנוניה או מזימה של מספר גורמים בעלי כוח, המונעים מאינטרסים שונים ומסתירים מהציבור הרחב את האמת. במאמרו בעיתון מעריב מיום 1.1.2024 כותב בן כספית [1] כי בימים אלה בשל הפצת תאוריות קונספירציה על ידי תומכי נתניהו, רבים בציבור מאמינים שהטבח שחמאס ביצע נעשה תוך שיתוף פעולה של גורמים בצה"ל, באמ"ן, בשב"כ ובמחאה. כאשר קטסטרופה כל כך הזויה מתרחשת, מתעוררות פאניקה ופרנויה, המולידות בין השאר את תאוריית הקונספירציה, רק שזוהי רעלה שמסתירה תופעה אחרת שדומה לקונספירציה, אך ללא כוונות הזדון, והיא שיתוף פעולה לא מודע בין כמה גורמים. במקרה הטבח בשבעה באוקטובר אני מדבר על חבירה לא מודעת בין סובייקט חמאס וסובייקט ישראל.

ב- 7.10 נוצרו התנאים שאפשרו את מימוש המשאלה של החמאס להתקיף את ישראל בבטנה הרכה, אבל הרס הבטן הרכה של האחר היא לא ללא הרס הבטן הרכה של האני. הטבח הפרוע של חמאס באזרחי ישראל השמיע קול ברור הקורא לישראל להילחם בו עד חורמה. 

איך ישראל כלולה בהתקפה שספגה? הצטברו עדויות, שישראל ידעה שחמאס עומד לתקוף, אבל מישהו לא האמין שזה יקרה, וזה קרה. צבא ההגנה לא היה מוכן עם כוחותיו בגבול על מנת להגן ולמנוע את ההתקפה, וזה מלמד על העמדה האקטיבית שב-אי מניעת ההתקפה. הפער בין ידיעת הסכנה הממשית בגבול לבין הפקרת השטח ממש צועק "קונספירציה". אבל למעשה אפשר לטעון שזו פסיכוזה משותפת בין חמאס שפעל פעולה אגרסיבית בעלת מבנה מאני לבין ישראל, שאמרה לתוקף "עשה בי כרצונך", ישראל שהסכימה שאידיאל "איטבח איל יהוד" יממש את עצמו בהיקף גדול ועם המצלמות, לעיני כל. 

 במשך שנים חמאס פעל סביב האידיאל "לרצוח בישראל": חפירת המנהרות, הצטיידות בנשק, הכשרה צבאית. העולם התת קרקעי רווי השנאה נבנה על ידי מנהיגות רודנית שהפקירה את תושבי עזה. פרויד, בתשובתו לאיינשטיין לשאלה האם קיימת דרך לשחרר את האנושות מפורענות המלחמה, אומר שדחף המוות הפועל בכל יצור חי חותר להשיב את החיים למצב של החומר הדומם[2]. התקפת חמאס הברוטלית מלמדת כיום, שלושה חודשים אחרי פרוץ המלחמה, על דחף מוות שהחל לפעול ביתר שאת, כשהוא חותר לכיליונו של החמאס, להרס תשתיות הטרור שהקים, לחורבן בעזה ולמוות שאינו עושה הבדל בין שוחרי שלום בעזה ושוחרי מלחמה. דחף המוות פעל בכיוון הרג בישראל, והמשיך בכיוון הרג בעזה. אם נדמה את עזה למעגל ואת ישראל למעגל ושני המעגלים נפגשים וחותכים זה את זה, השטח המשותף לוכד בתוכו את אותו דחף מוות שפועל כנגד שתי הישויות.

בישראל בשנה האחרונה התחוללה יריבות מסוכנת, שלא ידענו בעבר. המחאה של מתנגדי ההפיכה המשטרית לא הביאה להתפרקות הממשלה- ממשלה שהשתלטו עליה בחסות נתניהו חבורה משיחית וימנית-גזענית ללא כישורים סבירים לניהול המדינה. השנאה, האלימות והגזענות הופיעו ביתר שאת בחברה היהודית.

בחברה הערבית הייתה עלייה דרסטית בכמות הרציחות מבלי שהמשטרה עצרה מגמה זו. מאות אנשים בתפקידי ביטחון בכירים בהווה ובעבר הפצירו בנתניהו לעצור את ההפיכה המשטרית-משפטית לפני שיתרחש אסון. נתניהו היה לכוד בתוך טבעת הקיצוניים שהקיפה אותו, ולא היה יכול לעצור את ההפיכה, כאמור לפני שיתרחש אסון. המצוקה הייתה הן מצד המחאה והן מצד נתניהו, ומשהו היה צריך לחלץ אותנו מהבולמוס הבלתי נשלט של הקיצוניים בממשלה.

 כל זה נעצר ב 7.10 על ידי המוות הנורא. הטראומה הקולקטיבית תפסה בענק את מקום היריבות בעם. המילים של הפילוג שנאמרו שוב ושוב "בושה", "דמוקרטיה או מרד" התחלפו מאז פרוץ המלחמה במילים "יחד ננצח". כדי שהמאניה שהיא ספוגה בה תיעצר, הממשלה הייתה צריכה, באופן לא מודע כמובן, משהו גדול ומטלטל ממחאה אמיצה. היא הייתה צריכה, שיקרה פה דבר מטורף, שיעצור אותה, ושיחשוף את אזלת ידה, את אזלת ידם של השרים שחסרים מענה למדינה מוכת מוות. השנאה שהתגברה ואיבדה שליטה הייתה חייבת עצירה חדה, על מנת שתתחיל תנועה להשבת האהבה. במכתב של פרויד לאיינשטיין בעניין המלחמה הוא כותב:"כל דבר המעודד את התפתחותם של קשרים רגשיים בין אנשים בהכרח יפעל כנגד המלחמה". הנה זה קורה-  אנחנו שרויים יחד באבל, בלחימה ובשיקום האהבה, שפועלים כנגד המלחמה הפנימית שהתחוללה כאן בשנה האחרונה. הלחימה בין מתנגדי ההפיכה לתומכיה הוסתה החוצה כלפי חמאס, ועכשיו, לפחות באופן זמני, אך נחוץ ביותר, המסמנים "ביחד ננצח" פועלים. אקטים של אהבה ונתינה מאירים מכל עבר- מאירים את החושך הגדול שנפל עלינו. 

האם החבירה הלא מודעת בין חמאס לישראל תביא לנפילתה של מנהיגות חמאס ולנפילתה של ממשלה ישראל? האם בעזה יתאפשר לעם שהיה שבוי של חמאס טרוריסטית להשתחרר מהשבי ולפעול להשבת האהבה?

[1] https://m.maariv.co.il/journalists/Article-1064230

[2] למה מלחמה?" אלברט איינשטיין -זיגמונד פרויד, חליפת מכתבים (1932), בתוך איינשטיין ופרויד והמלחמה הבאה (2018), הוצאת כרמל.

‍

نظرية المؤامرة، هي محاولة لتفسير حدث ما على أنه يستند إلى مخطط أو مكيدة تآمرت عدد من الجهات القوية لتنفيذها، بدافع من مصالح مختلفة وتقوم هذه الجهات بإخفاء الحقيقة عن عامة الناس. في مقالته التي نشرت في صحيفة معاريف بتاريخ 1.1.2024، كتب بن كاسبيت  أنه في هذه الأيام، بسبب نشر نظريات المؤامرة من قبل أنصار نتنياهو، يعتقد العديد من الناس أن المجزرة التي ارتكبتها حماس نُفذت بالتعاون مع عناصر من جيش الدفاع الإسرائيلي، المخابرات العسكرية والشاباك وحركة الاحتجاج. عندما تحدث مثل هذه الكارثة المضللة، يستشري الذعر وجنون الارتياب، مما يخلق، ضمن أمور أخرى، نظرية المؤامرة، ولكنها مجرد حجاب يخفي ظاهرة أخرى تشبه المؤامرة، غير أنها مجردة من النوايا الخبيثة، هي التعاون اللاواعي بين عدة عناصر. في حالة مجزرة 7 أكتوبر، أنا أتحدث عن تحالف غير واع بين الذات حماس والذات إسرائيل.

في 7/10، تهيأت الظروف التي جعلت تحقيق أمنية حماس في مهاجمة إسرائيل في موطن ضعفها ممكننًا، لكن تدمير موطن ضعف الآخر لا يخلو من تدمير موطن ضعف الذات. إن المذبحة الوحشية التي ارتكبتها حماس ضد المدنيين الإسرائيليين وجهت دعوة واضحة لإسرائيل لمحاربتها حتى النهاية.

كيف تُشمل إسرائيل في الهجوم الذي تعرضت له؟ تراكمت الأدلة على أن إسرائيل كانت على علم أن حماس تنوي مهاجمتها، لكن شخصا ما لم يصدق أن ذلك سيحدث، وذلك حدث. لم يكن جيش الدفاع مستعدًا بقواته على الحدود من أجل الدفاع عنها ومنْع الهجوم، وهذا يشير إلى الموقف الفعلي في عدم منع الهجوم. التناقض بين معرفة الخطر الحقيقي على الحدود وبين التخلي عن المنطقة يصرخ "مؤامرة" بأعلى صوت. لكن يمكن في الواقع القول إن هذا ذهان مشترك بين حماس، التي قامت بعمل عدواني ذي طابع جنوني، وبين إسرائيل، التي قالت للمهاجم "افعل بي ما يحلو لك"، إسرائيل التي وافقت أن يحقق المثال "إذبحوا اليهود" نفسه على نطاق واسع وبالكاميرات، أمام ناظري الجميع.

لسنوات، كانت أفعال حماس تدور حول مثال "قتل الشعب الإسرائيلي": حفر الأنفاق، والتزود بالأسلحة، والتدريب العسكري. تم بناء العالم تحت الأرضي المشبع بالكراهية من قبل قيادة استبدادية تخلت عن شعب غزة. يقول فرويد، في ردّه لأينشتاين على سؤاله حول ما إذا كانت هناك طريقة لتحرير البشرية من ويلات الحروب، إن دافع الموت الكامن في كل كائن حي يسعى جاهداً لإعادة الحياة إلى حالة المادة غير الحية . إن هجوم حماس الوحشي يفسّر لنا اليوم، بعد ثلاثة أشهر من اندلاع الحرب، دافع الموت الذي بدأ يعمل بقوة أكبر وأكبر، ساعياً للقضاء على حماس، وتدمير البنى التحتية للإرهاب التي أنشأتها، وللدمار في غزة وللموت الذي لا يفرق بين دعاة السلام في غزة ودعاة الحرب. عمل دافع الموت في اتجاه القتل في إسرائيل، واستمر في اتجاه القتل في غزة. إذا تخيلنا غزة كدائرة وإسرائيل كدائرة، تلتقيان وتتقاطع إحداهما مع الأخرى، تحصر المنطقة المشتركة بينهما داخلها دافع الموت ذاته الذي يعمل ضد كلاهما.

في إسرائيل، خلال العام الماضي، وقع صراع خطير، لم نعرفه من قبل. لم تؤد احتجاجات معارضي الانقلاب النظامي إلى حل الحكومة - وهي حكومة تم الاستيلاء عليها تحت رعاية نتنياهو من قبل مجموعة عنصرية مسيحانية ويمينية تفتقر إلى أدنى قدر من المهارات المطلوبة لإدارة البلاد. ظهرت الكراهية والعنف والعنصرية أكثر وأكثر في المجتمع اليهودي.

في المجتمع العربي، كانت هناك زيادة كبيرة في عدد جرائم القتل دون أن توقف الشرطة هذه الظاهرة. وحث المئات من كبار المسؤولين الأمنيين الحاليين والسابقين نتنياهو على وقف الانقلاب النظامي- القضائي قبل أن تقع كارثة. كان نتنياهو محاصرا داخل حلقة المتطرفين التي أحاطت به، ولم يكن بإمكانه إيقاف الانقلاب، كما قلنا، قبل أن تقع كارثة. كانت المعاناة من نصيب المتظاهرين وكذلك من نصيب نتنياهو، وكان لا بد من شيء يخلصنا من شراهة المتطرفين في الحكومة التي لا يمكن السيطرة عليها.

كل هذا توقف في 7.10. أوقفه الموت الرهيب. لقد حلت الصدمة الجماعية محل الصراع بشكل كامل لدى الشعب. كلمات الانقسام التي ترددت مرارا وتكرارا "عار" أو "ديمقراطية أو تمرد" تم استبدالها منذ اندلاع الحرب بعبارة "معا سننتصر". من اجل أن يتوقف الجنون الذي كانت غارقة فيه، احتاجت الحكومة، دون وعي بالطبع، إلى شيء أكبر ومزعزع أكثر من احتجاج شجاع. كانت بحاجة إلى أن يحدث هنا شيء مجنون ليوقفها ويفضح عجزها، وعدم كفاءة الوزراء غير القادرين على تقديم الحلول لدولة فجعها الموت. كان لا بد من أيقاف حاد للكراهية المتزايدة التي فقدت السيطرة من أجل أن تبدأ حركة لاستعادة الحب. في رسالته إلى أينشتاين حول الحرب، كتب فرويد: "أي شيء يشجع على تطوير الروابط العاطفية بين الناس سيعمل حتما ضد الحرب". ها هو يحدث – نحن غارقون معا في الحداد، في القتال وفي ترميم الحب، وكلها تعمل ضد الحرب الداخلية التي وقعت هنا خلال العام الماضي. لقد تحول القتال بين معارضي الانقلاب ومؤيديه إلى الخارج نحو حماس، والآن، مؤقتا على الأقل، ولكنه ضروري جدًا، فإن "معا سننتصر" تعطي دلالتها. أفعال الحب والعطاء تتألق من جميع الجهات - تضيء الظلام الشديد الذي حل علينا.

هل سيؤدي التحالف اللاواعي بين حماس وإسرائيل إلى سقوط قيادة حماس وسقوط الحكومة الإسرائيلية؟ وفي غزة هل سيتمكن الشعب الذي كان أسير حماس الإرهابية أن يتحرر من أسرها وأن يعمل على استعادة الحب؟

‍

[1] https://m.maariv.co.il/journalists/Article-1064230 

[2] لماذا الحرب؟" ألبرت أينشتاين - سيغموندفرويد، بدلة الحروف (1932)، في آينشتاين وفرويد والحرب القادمة (2018)، دار الكرمل للنشر.

‍