בתכנית בוקר ברשת ב': קלמן-ליברמן 10.9.19
רואיין רפי פרץ, שר החינוך המוכר בשם הרב רפי. בקול רך ובטון מפייס השיב לשאלותיו של אסף ליברמן. שזר מילים שובות לב על ערכי יהדות ודמוקרטיה, על התנגדותו להדתה, על ערכה של יהדות רחבה, על הצורך בהבנה, הכרה וכבוד למסורת, וגם הוסיף בלהט מתקבל על הדעת כי " לא יכול להיות שלא נדע את השורשים של העם הכי עתיק בהיסטוריה".
קלמן: ומה לגבי האמירה שלך להחזיר את בתי הספר לנבואה, למה התכוונת?
פרץ: אני בתפקידי כשר חינוך גם יו"ר המועצה להשכלה גבוהה, מאוד בעד האוניברסיטאות ומחזק אותם ודואג שיהיו שם האנשים הכי טובים ורוצה לפתח את זה ויש לי גם חלומות. לעם ישראל יש חלומות. כשאני אומר שאני חולם על כל מיני דברים, אני חולם עליהם. מותר לי. עם ישראל ידע לחלום, גם אני חולם.
קלמן: תסביר לי, מה זה בית ספר לנבואה?
פרץ: תראה, הנבואה בישראל זה המקום שבו התגלתה ההומניות שלנו, הערכים שלנו, היחס האוהב שלנו כלפי עם ישראל, זה הרעיון שלי, הדברים האלה הם חלק מהחיים שלנו, לפתח אותם,לפתח הומניות, לפתח מבט של אהבה והערכה לכל הסובב, לא רק לעם הזה אלא גם לעולם,תסתכל על ערכים של הנביא ישעיהו, תראה איך הוא מסתכל אל העולם, להבין אתזה, יש דברים שאנחנו משתמשים בהם עד היום, כשנביא אומר לפני אלפיים וחמש מאות שנה"נחמו נחמו עמי" הוא אומר "עם ישראל תהיה לכם נחמה גדולה, אל תדאגו, אתם תמשיכו" זה לתת להם תקווה גדולה, זה בכיוונים האלה, זה לא קשור בנבואה זה קשור ב..
קלמן: לכן! אני שאלתי על הנבואה! טוב. נסתפק בזה.. שר החינוך הרב פרץ תודה רבה.
בתלמוד נאמר שלאחר חורבן בית ראשון ניטלה הנבואה מהנביאים וניתנה לילדים ושוטים או לחכמים[1].הנביאים, פעלו בדורם כיועצים למלכים, כשופטים ומורי דרך, וגולת הכותרת של הפונקציה שמילאו זיכתה אותם בשם: "המוכיחים בשער". כאלו שהוכיחו והענישו מלכים ונתינים על עוולותיהם. החל מגדול הנביאים, משה רבנו, שהוכיח את העם על הסגידה לעגל הזהב, נתן הנביא שהוכיח במשל "כבשת הרש"[2]את דוד המלך בפרשת בת שבע אשת אוריה החייתי, המקורות היהודים הועידו מקום מרכזי לדברי תוכחה מפי הנביאים.
המוכיח בשער הנו "מושג המתאר אדם הנושא תפקיד מוסרי, לעתים בעל כורחו, ומטיף לחברה אשר נוהגת באמות מוסר ירודות"[3], וגם "מבקר של החברה, שמדבר על אי צדק ועוולות מוסריות"[4].מבחינה זו לא תהא זו טעות להכיר במוסד מבקר המדינה בימינו, כמקבילה עכשווית שלתפקיד הנביאים בימים ההם. "לפי חוק יסוד: מבקר המדינה, המבקר עושה ביקורת חיצונית על מגוון פעולותיהם של משרדי הממשלה, השלטון המקומי וגופים ציבוריים שונים (הגופים המבוקרים), כדי להבטיח שפעולותיהם נעשות בהתאם לחוק,למינהל התקין ולטוהר המידות ועל פי עקרונות של יעילות וחיסכון."[5]
בחלומותיו על הקמת בית ספר לנבואה, ובהתרפקותו על תפקיד ה"מנחם" שהועיד למי שיוכשר בו, מתכחש רפי פרץ לחלוטין מפועלו הנחרץ של הנביא ישעיהו כמוכיח בשער, כדוגמת מעורבותו בפרשה של הפקעת הכרם של נבות היזרעלי[6].
כאשר חשקה נפשו של המלך אחאב בגן הירק שגבל בבית החורף שלו ביזרעל, סירב נבות היזרעלי למכור לו אותה, פן יקים בו המלך ויקיים את אותם פולחנות שהקים גם בשומרון. אחאב פנה לנבות בהצעה מפתה: "תנה לי את כרמך ויהי לי לגן ירק, כי הוא קרוב אצל ביתי, ואתנה לך תחתיו כרם טוב ממנו. אם טוב בעיניך - אתנה לך כסף מחיר זה". סירובו העיקש של נבות: "חלילה לי מה' מתתי את נחלת אבותי לך" מעציב ומתסכל את אחאב. זכותו של המלך אחאב להפקיע קרקעות מעוגנת בפרשת המלך שבספר שמואל: "ואת שדותיכם ואת כרמיכם וזיתיכם הטובים יקח - ונתן לעבדיו" (שמואל א, ח יד). אבל מכשול רציני עומד בדרכו: זכותו של המלך להפקיע קרקעות תקפה רק אם טובת המדינה דורשת זאת. אין למלך רשות להפקיע קרקעות לשימושו האישי. אחאב נקלע אפוא למבוי סתום. אין בידו סמכות להפקיע אדמות לצורך ביתו. אישתו, איזבל בת מלך צידון אינה מבינה מדוע בעלה הבטלן כל כך עצוב ומתרה בו: "..קום, אכול לחם, ויטב לבך, אני אתן לך את כרם נבות היזרעאלי". איזבל אינה מתרגשת יתר על המידה מן ההגבלות שהטילה התורה על המלך. היא "תסתדר". והיא אכן "מסתדרת". איזבל בת מלך צור יודעת את החוק המתיר הוצאה להורג בגין מרידה במלך, כאשר המלך הוא היורש את רכושו של המורד. היא יודעת כיצד להפעיל את בית המשפט. יודעת לשכור עדי שקר, שיעידו כי נבות קילל את אלוהים ואת המלך ומנסחת יפה את כתב התביעה: "ברך נבות אלהים ומלך". גם "ברך נבות אלקים" - כדי ליצור דעת קהל עוינת לנבות, וגם להוציאו להורג בגלל מרידה במלך – על מנת להחרים ולרשת את רכושו בהתאם לחוק:"כל הרוגי המלך - ממונם למלך" (הלכות מלכים ד ט).
ההמשך מתנהל בדיוק לפי התסריט שהכינה איזבל: בית המשפט דן דין "צדק" - בהתאם להנחיות שקבל ובהתאם לעדות השקר שהובאה בפניו. נבות מוצא להורג, ואחאב יורד לכרם נבות היזרעאלי, לרישתו, בהתאם לחוק. הכל בהתאם לחוק.
כרגיל,גם הפעם בא הנביא ישעיהו ומקלקל את האידיליה, נאמן לתפקידו כמוכיח בשער מטיח בו האשמות קשות וגם את העונש הכבד שהשית עליו ה' אלוהי ישראל[7]:
"הרצחת וגם ירשת? ...
כה אמר ה', במקום אשר לקקו הכלבים את דם נבות,
ילוקו הכלבים את דמך גם אתה".[8]
בעצם הימים הללו, שר חינוך בממשלת ישראל, בריאיון "שבטונליות שלו נראה לכאורה "מתון","מאוזן", פועל למעשה כמעין שיח המעביר מסר סמוי, מסר סובלימינלי,תת-סיפי", משדל את הציבור במתק שפתיים להקים בתי ספר לנבואה, בתי ספר להכשרת "נביאים" מעוקרים מתֹּכן ומהיעוד החברתי המהותי שנועדו לו,להכשרת מבקרים, יועצים ושומרי סף נעדרי מצפן ואתיקה שהנחתה את אבותיהם. הוא מכשיר לבבות וסולל דרך לראש ממשלה מושחת ולמבקר מדינה המועל בתפקידו ומשתף עמו פעולה. ובמקום קריאה עירה ולימוד מואר מאוצר המקורות של העם היהודי ומסורת ישראל, מרדים הרב פרץ את הציבור ומסרס את מודי התמך בדמוקרטיה בשיר ערש חביב..
"נחמו נחמו עמי".
[1] מסכתבבא בתרא י"ב
[2] לאחרונההזכיר ראש הממשלה משל זה לצידוק מאמציו להטייהשל דיווחי חדשות בערוצי תקשורת.
[3] ויקיפדיה
[4] מילוג- מילון עברי החופשי ברשת
[5] מתוךהאתר הרשמי של מוסד המבקר ותלונות הציבור.
[6] אזהרה: הדימיוןבין הדמויות בעלילה ובין דמויות באקטואליה, אינו מקרי ובאחריות הקורא!
[7] י.איזנברג, תקציר סיפור הפקעת כרם נבות היזרעלי על ידי אחאב - מכללת הרצוג 'דעת'
[8] מלכים א כ"א
خلال البرنامج الصباحي "كلمان - ليبرمان" في إذاعة "ريشت بيت" بتاريخ 19-9-10،جرت مقابلة وزير التربية والتعليم السيد رافي بيرتس، المعروف باسم "الرابيرافي". بصوت هادئ يحمل في طياته نبرة مصالحة، أجاب الوزير على أسئلة أساف ليبرمان، ناسجا كلاما يأسر القلب عن القيم الأخلاقية لليهودية والديمقراطية، وعن نبذه لفرض الخطاب الديني، وعن القيمة في تواجد يهودية رحبة، عن ضرورة التفهم، وتقبل وكنّ الاحترام للتقاليد، كما وأضاف بحرقة " كيف من الممكن أن لا ندرك ونعرف جذور أقدم شعب في التاريخ".
كلمان: وماذا بالنسبة لقولك حول إعادة المدارس إلى النبوّة، ما القصد من ذلك؟
بيرتس: من خلال منصبي كوزير للتّربية والتّعليم، ومن منصبي أيضا كرئيس لمجلس التّعليم العالي، أنا أناصر الجامعات وأعززها كثيرا، كما وأهتم بأن يتواجد هناك أفضل الطواقم، وأود تطوير ذلك. لدي أيضا أحلام. هنالك أحلام لشعب إسرائيل. وعندما أقول بأني أحلم بأشياء مختلفة فإني أحلم بها. وذلك من حقي. شعب إسرائيل عرف كيف يحلم وأنا أيضا أحلم.
كلمان: إشرح لي ما هي مدرسة النبوّة؟
بيرتس: أنظر، النبوءة في إسرائيل هي الموضع الذي تجلّت فيه إنسانيتنا، مبادئنا، وحبّنا تجاه شعب إسرائيل، وهذه هي فكرتي، هذه الأمور هي جزء من حياتنا، وتطويرها، تطوير إنسانيتنا، ونظرة محبة واحترام لكل ما هو حولنا، وليس فقط لهذا الشعب، إنما للعالم أجمع. لننظر إلى قِيَم أشعيا النبي والشكل ولنظرته للعالم، علينا فهم ذلك، فهنالك أمور ما زلنا نستعملها حتى اليوم. عندما يقول نبيّ قبل ألفي وخمسمائة سنة " نحمو نحمو شعبي" أي "تعزّ تعزّ يا شعبي"، فإنه يقول بهذا "يا شعب إسرائيل سيكون لك عزاء كبير، لا داعللقلق، ستستمر" وهذا من أجل إعطاء ابنائه الأمل الكبير، والأمر في هذا الاتجاه، وهو غير متعلّق بالنبوّة، إنّما بـ...
كلمان: لهذا! سألت عن النبوّة! حسناً نكتفي بهذا...شكراً جزيلاً لك الرابي بيرتس وزير التربية والتعليم.
لقد ذُكر بالتلمود أنّه بعد خراب الهيكل الأول، أُخذت النبوّة من أيدي الأنبياء وأُعطيت للأولاد والبُلهاء أو للحكماء. في ذلك الوقت شغل الأنبياء مناصب عدّة كمستشاري ملوك وقُضاة، ومرشدين، وبفضل هذا أُطلق عليهم لقب الموبّخون. أولئك الذين وبّخوا وعاقبوا الملوك والرعايا على أخطائهم، بدءاً من كبير الأنبياء موسى الذي قام بتوبيخ شعبه لسجوده لعجل الذهب والنبيّ ناتان الذي قام بتوبيخ الملك داهود حول قضية بات شيبع زوجة أوريا الحياتي باستعماله مَثَل "خروف الفقير". خصصت المصادراليهودية مكانة خاصة لأقوال التوبيخ التي قالها الأنبياء.
"الموبِّخ" مُصطلح يصف الشخص "الّذي يحمل دوراً أخلاقياً، مُرغما أحياناً، مُقدّماً العظات لمجتمع يتصرّف وفقا لمعايير أخلاقية هابطة".وأيضا "الناقد للمجتمع، الذي يتحدث عن الظلم والخطايا الأخلاقية". من هذه الناحية، ليس من الخطأ اعتبار مؤسسة مراقب الدولة في أيامنا كمن لها دور حالي موازٍ لدور الأنبياء من تلك الفترة. "بموجب قانون أساس: مراقب الدولة، يقوم المراقب بتدقيق خارجي للأعمال المختلفة للمكاتب الحكومية والسلطات المحلية، والهيئات العامة المختلفة، من أجل ضمان عملهم وفقاً للقانون والادارة السليمة ونظافة اليد، كما ومبادىء النجاعة والاقتصاد أو الحرص وعدم التبذير".
في أحلامه حول إقامة مدرسة للنبوّة وحنينه لدور "المُعزّي" المخصص لمن سيتأهل فيها، يتنصّل رافي بيرتس من عمل النبيّ أشعيا الدّؤوب كموبِّخ، على نسق دوره في قضية مصادرة كرم نافوت اليِزْرَعئيلي.
عندما اشتهى الملك آحاب حديقة الخضروات المحاذية لمنزله الشتويّ في يزرعئيل، رفض نافوت اليزرعئيلي بيعها له، خشية إقامة الملك بها وإقامة الطقوس التي يقيمها في السامرة. توجّه آحاب إلى نافوت مع عرض مغرٍ: "أعطني كرمك ليكن لي حديقة خضروات لقربه من منزلي فأعطيك كرماً أفضل منه، أو مالاً بالمقابل إن أردت". رفْضُ نافوت العنيد بقوله: "لا قدّر الله لي ان أعطيك ممتلكات أسلافي"، يُحزن آحاب ويحبطه. حق الملك آحاب بمصادرة الأراضي مذكور في قضية الملك الموجودة في سفر صموئيل: "يأخذ أفضل حقولكم، كرومكم وزيتونكم، ويعطي عبيده"(صموئيل أ, ح يد). لكن هنالك عائق جديّ يعترض طريقه: اذ أن حق الملك في مصادرة الأراضي يكون شرعيّا فقط في حال تطلّبت مصلحة الدولة ذلك. وليس من حقه مصادرة الأراضي لمصلحته الشخصية. لذلك يصل آحاب إلى طريق مسدود. فليست لديه السلطة لمصادرة الأراضي لشانه الخاص. لم تفهم امرأته - إيزابيل ابنة ملك صيدا- سبب الحزن العميق لزوجها الخامل فصاحت به: "قم وكل الخبز فتشعر بتحسن, وأنا أُحصّل لك كرم نافوت اليزرعئيلي". لم تكترث إيزابيل كثيرا بالقيود التي فرضتها التوراة على الملك. فهي "ستتدبّر أمرها". وبالفعل تقوم بذلك. تعرف إيزابيل إبنة ملك صيدا القانون الذي يتيح إعدام من يتمرّد على الملك، ويمكن الملك في حال كهذه أن يرث أملاك المتمرّد كلها. وتعلم كيف تُسخّر المحكمة، وكيف تستأجر شهود زور ليشهدوا بأنّ نافوت قد لعن الله والملك، وتجيد صياغة كتاب الدعوى بصورة تخدم الهدف: "جدّف نافوت بالله والملك" و"جدّف نافوت بالله"، لتجنيد رأي عام معاد لنافوت، وإحالته للإعدام بدعوى التّمرد على الملك، وكل هذا من أجل المصادرة والاستيلاء على ممتلكاته بحسب القانون:" كل ضحايا الملك أملاكهم للملك" (هلاخوت ملاخيم د ط)
تتمة الأحداث تدور وفقا للسيناريو الذي وضعته إيزابيل: تحكم المحكمة حكماً "عادلاً" بناء على التعليمات التي تلقاها وعلى شهادة الزور التي عُرضت أمامه. يُعدم نافوت وبذلك يستولي آحاب على كرمه بشكل قانوني. كل شيء يتم وفقا للقانون.
كالعادة، يُفسد النبي أشعيا مرّة أُخرى "الاحتفال". مخلصاً لوظيفته كمُوبّخ، يُوجّه اشعيا اتهامات خطيرة نحو الملك، ويُنزل عليه العقاب الثقيل الذي فرضه إله أسرائيل: "أقتلت وأيضا ورثت؟"...هكذا قال الرب: "أينما يلعق الكلاب دم نافوت، سوف يلعقون دمك أيضا".
في هذه الأيام حصرا، وخلال مقابلة "تبدو نبرتها في الظاهر "معتدلة" و"متوازنة"، فيما هي في الواقع ضرب من خطاب يبثُّ رسالة خفيّة، ذات مغزى لا واع، ومبطنة"، يقوم وزير تربية في حكومة إسرائيل بحثّ الجمهور من خلال كلام معسول، على إقامة مدارس للنبوّة، مدارس لتأهيل "أنبياء" ينقصها الفحوى والهدف الاجتماعي الأساسي الذي جاءت لتخدمه، مدارس لتدريس مراقبين، مستشارين وأمناء فاقدي البوصلة والأخلاق التي وجّهت آباءهم. انه يُعدّ القلوب ويُعبّد الطريق أمام رئيس حكومة فاسد ومراقب دولة خائن لمنصبه ومتعاونٌ معه. وبدل القراءة المتنبهة والتعليم المتنور من مخزون مصادر الشعب اليهودي وتقاليد إسرائيل، يقوم الرابي بيرتس بتخدير الجمهور وخصيِ الأعمدة الأساسية للديمقراطيةبو اسطة تهليلة محبوبة..
"" نحمو نحمو شعبي"
عن العبرية: وردة ونسيم حاج
