חיות-אדם בקיבוץ בארי
1. צירוף מסמני מחודש בשפה העברית, אשר נושא גוון אל-ביתי משהו, הולך וקונה לו אחיזה בדברי ימי תועבת עולמינו: חיות-אדם. חיות (S1) – אדם (S2). תפלצת כימרית שחציה חיה וחציה אדם. האם הצירוף הזה נושא משמעות חדשה או שמשמעות שאינה למעשה קיימת נכפית עליו? זהו האדם שמפעם לפעם נוהג לדחוס את שמו כנגד מסמנים אחרים; בן-אדם, בת-אדם, תת-אדם, על-אדם, פרא-אדם. צירופי תחילית לשם עצם. זהו האדם, בן האדם, שאוהב להעיד על עצמו שאינו חיה. אומרים "מותר האדם מן הבהמה". שרים "לא, אנחנו לא חיות, רק בני אדם"[1]. אלא שהיומרה הזו תקפה רק מן המקום ממנו מדברים, כלומר מפרספקטיבה אחת בלבד, זו של בני האדם. לא מדובר בטענה הנעוצה ברלטיביזם, אלא בטענה הנעוצה בשפה; רוצה לומר, המשפט "אנחנו לא חיות" הוא משפט אמת כל עוד הוא נאמר בשפה שהיא השפה של בני האדם ולא השפה של החיות (ככל שיש כזו, אם בכלל), משום שעבור החיות האחרות אנחנו איננו אלא חיות. אדם יכול לומר: אני מדבר. החיה לא יכולה לומר כדבר הזה. זה רק עבור בני האדם שחלק מן היצורים זוכה לכינוי "חיות", חלק אחר זוכה לכינוי "חיות-אדם" וחלק אחר זוכה לכינוי "אדם". וקוהלת החכם ידע כבר לומר ש"מִקְרֶה בְנֵי-הָאָדָם וּמִקְרֶה הַבְּהֵמָה, וּמִקְרֶה אֶחָד לָהֶם--כְּמוֹת זֶה כֵּן מוֹת זֶה, וְרוּחַ אֶחָד לַכֹּל; וּמוֹתַר הָאָדָם מִן-הַבְּהֵמָה אָיִן, כִּי הַכֹּל הָבֶל"[2]. "הכל הבל", זה ביטוי המכוון לממשי, מעבר למובן ולמשמעות.
2. היגיון כזה אפשר למצוא גם בפרספקטיבה שממנה ניתן להשקיף על מאורעות הזוועה של השביעי באוקטובר 2023. מזכ"ל האו"ם, אנטוניו גוטרש, אמר ש"מתקפת חמאס לא התרחשה בחלל ריק"[3]. "העם הפלסטיני נתון ל-56 שנים של כיבוש חונק" אמר המזכ"ל והוסיף: "הוא רואה את אדמתו נשחקת בעקביות בגלל התנחלויות ואלימות, אנשיו נעקרים מבתיהם - ואז הבתים נהרסים. תקוות הפלסטינים לפתרון פוליטי מתפוגגות". מזכ"ל האו"ם מתמקם כמי שיודע. גם כותבים ישראלים כמו גדעון לוי, שפרסם בעיתון הארץ מאמר שנשא את הכותרת המדברת בעד עצמה: "אי אפשר לכלוא שני מיליון בני אדם בלי שזה יגבה מחיר אכזרי"[4], טוענים למעשה שיש ברשותם ידע אודות הסיבתיות ההיסטורית: S1 מוביל או גורם ל-S2. "מאחורי כל זה", כתב לוי, "עומדת השחצנות הישראלית". טענה כזו מניחה מראש יחס של סיבה ותוצאה, בין S1 ("לכלוא שני מיליון בני אדם","השחצנות הישראלית") לבין S2 ("מחיר אכזרי", "כל זה").
3. בלתי אפשרי להשקיף מחוץ לשפה. הקולות הקוראים לבחון את העוולות שנעשו לפלשתינים תושבי עזה על-ידי ישראל לפי פרספקטיבה של כיבוש או סגר או מצור שהטילה מדינת ישראל על רצועת עזה, אומרים שניתן להבין או לתרץ, להסביר או לנמק את מעשי הזוועה על-ידי אותן עוולות כביכול. לשון אחר: לשיטתם, את מאורעות השביעי לאוקטובר יש לבחון בפרספקטיבה היסטורית של שרשרת סיבות בה האחת הולידה את רעותה וכן הלאה. אלא שנקודת מבט זו, מתיימרת להיות ממוקמת אי שם בחוץ, על כוכב אחר. לעומת זאת, מי שנוכח פה בתוך השפה של המקום הזה לא יכול לשים עצמו כאילו הוא תופס את הטבח שכל מטרתו הייתה להמית יהודים באשר הם, כאילו הטבח הזה קשור בהיסטוריה כלשהי בכלל ובהיסטוריה של העימות הישראלי-פלשתיני בפרט. הפרספקטיבה, כמו גם ההיסטוריה, תקפות מן הבחינה של שרשרת הסובבים והמסובבים רק כל עוד לא נעשה המעבר לאקט קטסטרופלי – ומרגע שנעשה מעבר לאקט וזוועה שוחררה אל העולם, ההיסטוריה קורסת. באותו הרגע היא הופכת ללא רלבנטית וכל סמבלנט של סיבתיות המניח כאילו S1 הוא הסיבה ההיסטורית של S2 נעלם זה מכבר ביחד עם חיים שקופחו באכזריות שלא ניתן היה לדמיין. אותו מקף שמחבר את מה שלא ניתן לחיבור אלא באופן מאולץ ואשר מייצר צירוף מסמני חדש וחסר משמעות (חיות-אדם, S1-S2), מחבר כביכול גם את מה שלא ניתן לחיבור במובן של סובב ומסובב. זהו מקף שהוכה במהלומת מעדר עד קיפוד הראש מן הגוף, עד כדי קטיעה מלאה של שרשרת מסמנים, לכדי צירוף נטול מובן ומוליך שולל כמו "מאחורי כל זה" (S1) – "עומדת השחצנות הישראלית" (S2). וגם במקרה זה, אין מדובר בשאלה שלרלטיביזם או אבסולוטיזם; מדובר בביתור פולח של S1 מ-S2 . יש היסטוריה, אבל אין סיבה היסטורית; אין סיבה היסטורית לאוושוויץ. אין סיבה היסטורית למאורעות קיבוץ בארי וכפר עזה ורעים. מפאת הביתור הזה, בלתי אפשרי לתת הסבר כלשהו למאורעות התפלצתיים הללו. מדובר בקריעה אלימה של שרשרת המסמנים, כריתה של מסמן אחד ממשנהו, ולכן גם כריתה של ידע מונח.
[1]שישי שבת. זקני צפת, מילים: מאור כהן
[2] קוהלתג, יט
[3]https://www.haaretz.co.il/news/politics/2023-10-24/ty-article/.premium/0000018b-62ab-d230-a1bf-6bbb98360000
[4]https://www.haaretz.co.il/opinions/2023-10-08/ty-article/.premium/0000018b-0aac-dae9-adcb-abbf619e0000
מבט נוסף
עוד יש מדינה? -هل مازالت هناك دولة؟
"מי יגן על מדינת ישראל", שואלת קלאודיה אידן ב"מבט 28". תשובה אחת – תשובתו של בן גביר – היא: האזרחים; לכן עליהם להצטייד בנשק; וכל המרבה הרי זה משובח. בעצם מה הבעיה עם זה? קל כמובן לענות על כך שיגברו מקרי אלימות במשפחה, סכסוכים אקראיים, התאנויות לאומניות והתאבדויות, בגלל זמינות הנשק. אבל הבעיה הולכת הרחק מעבר לכך, ונוגעת לעצם הקיום (מילה שמרקו מאואס מדגיש יותר מפעם אחת במסגרת "מבטים") של מדינת ישראל.
בן גוריון צדק כאשר התעקש שהמדינה – מדינת ישראל – צריכה להיות בעלת המונופול על אמצעי האלימות. הוא הלך עם זה רחוק: עד פירוק הפלמ"ח (ושאר המסגרות המיליציוניות), ועד למה שהגיע לשיאו בהפגזת אלטלנה.
זהו אולי גדול כישלונותיהם של הפלסטינים בדרך למדינה משלהם. הם מעולם לא הצליחו (ואולי אף לא רצו) להלאים את כלי הנשק. להפוך לגוף בעל מונופול על אמצעי האלימות.
עכשיו מניח אותנו בן גביר (הוא לא היחיד) על המסלול להתפוררות מיליציונית. אין זה הביטוי היחיד להתפוררות הזו – שגם פוליטיקת הזהויות הפרוגרסיבית, בצד משיחיות דתית, תורמות לה את תרומתן. היעלמותם של מוסדות מדינתיים מהטיפול באסון ה 7.10, פירוק גופים ציבוריים ופרוצדורות עבודה ממלכתיות :you name it. דרך אגב המילה "ממלכתיות" שמתרגמת את המילה האנגלית statehood מעידה על הבעייתיות המובלעת בה.
"עתידנו כשווקים משותפים ימצא את האיזון שלו בהרחבה יותר ויותר עיקשת של תהליכי בידול";[1] בספרי, "הסימפטום הסורר", קראתי לתנועה הזאת של המונוליטיות של האחר הגדול, בצד היותו מפורר: "הפריכות של האחר הגדול"[2]
תחת הפריכות הזו – סגסוגת של מדע ודת – השאלה מי יגן על המדינה מעצמה עשויה להתחלף בשאלה: עוד יש מדינה?
[1] לאקאן, ז'., הצעת אוקטובר על האנליטיקאי של האסכולה, פסיכואנליזה מס' 10, מאי 2001, עמ' 38
[2] ביכובסקי, ע., הסימפטום הסורר, תל אביב: הוצאת תפס"ן, 2019
"من سيحمي دولة إسرائيل" تتساءل كلوديا إيدن في"رؤية 28". إجابة واحدة – إجابة بن جفير – هي: المواطنون؛ لذلك يجب عليهم أن يتزودوا بالسلاح. وكلما كان أكثر، كان أفضل. ما المشكلة في ذلك أساسًا؟ من السهل بالطبع الإجابة على هذا السؤال بأن حالات العنف الأسري، المنازعات الاعتباطية، المضايقات والاستفزازت القومية وحالات الانتحارستزداد، لأن الأسلحة في متناول اليد. لكن المشكلة تتعدى ذلك بكثير، وتتعلق بوجود (وهي كلمة أكد عليها ماركو مواس أكثر من مرة في إطار"رؤى") دولة إسرائيل.
لقد كان بن غوريون على حق عندما أصر على أن الدولة، دولة إسرائيل، يجب أن تحتكر وسائل العنف. بل أنه تمادى أكثر من ذلك بقوله: حتى حل البلماح (وغيرها من الميليشيات)، إلى أن بلغ الحد الأقصى عند قصف التلينا.
ولعل هذا هو أكبر فشل للفلسطينيين في سعيهم لإقامة دولتهم. فهم لم ينجحوا قط (وربما لم يرغبوا حتى) في تأميم الأسلحة. ليصبحوا هيئة تحتكر وسائل العنف.
والآن يضعنا بن جفير (وهو ليس الوحيد) على مسار التفكك الى ميليشيات. وليس هذا هو التعبير الوحيد لهذا التفكك، فسياسة الهوية التقدمية، بالإضافة إلى المسيحانية الدينية، تساهمان فيه أيضاً. غياب مؤسسات الدولة عن تولي زمام الأمور بعد كارثة 10/7، وتفكيك هيئات عامة وإجراءات عمل رسمية: you name it. وبالمناسبة، فإن كلمة " رسمية " "ממלכתיות" وهي ترجمة للكلمة الإنجليزية "statehood" تشير إلى الإشكالية الكامنة فيها.
"إن مستقبلنا كأسواق مشتركة سيجد توازنه في التوسع المستمردون هوادة لمسارات انعزال"؛[1] في كتابي "العارض المتمرد"، أطلقت على حركة أحادية الآخر الكبير، بالإضافة لكونه مفكك، اسم "هشاشة الآخر الكبير"[2]
وفي ظل هذه الهشاشة -التي هي خليط من العلم والدين- فإن سؤال من سيحمي الدولة من نفسها قد يتبدل بالسؤال: هل لا تزال هناك دولة؟
[1] لاكان، ج.، مقترح أكتوبر بشأن محلل المدرسة، التحليل النفسي رقم 10، أيار 2001، ص 38
[2] بيخوفسكي، ع.، العارض المتمرد، تل أبيب: إصدارتافسان، 2019
את כולם עכ-שווא - جميعهم الآن*
לפני השבעה באוקטובר קמה צעקה, שהלכה והתגברה כלפי נתניהו שמפקיר את הדמוקרטיה. שבת אחרי שבת במשך שבועות רבים יצאו מתנגדי הרפורמה המשפטית, שכבר הפכה בינתיים להפיכה המשטרית, להפגנות עוצמתיות. כיום נשמע זעזוע על כך שלא דחוף לנתניהו לשחרר את החטופים ונשמעות קריאות להפיל את הממשלה, אבל אזרחים לא מצליחים להתעורר ולצאת בהמוניהם להפגנות עם אותה נחישות. נתניהו איבד את קסמיו הפוליטיים ואת אמינותו, כך שהתשובה לשאלה מדוע הוא עדיין ראש הממשלה שלנו, אינה נעוצה באיש ובאופיו, באיש ובמעשיו. בואו נפנה עם השאלה, כל אחד אל עצמו.
המתנגדים לממשלה והתומכים בעסקה להשבת החטופים-רבים מהם הצביעו במשך השנים עבור מפלגות שתמכו בהסדר שלום עם הפלשתינאים, אבל בה בעת חיו את חייהם בנוחות לצד הכיבוש הישראלי וללא מעורבות אקטיבית נגדו. האם באמת התנגדו לכיבוש? לא ממש. אחרת קשה להסביר את עמדתם הפסיבית לצד סבלם של פלשתינאים תחת כיבוש.
מאז רצח רבין לא קם משום צד של המפה הפוליטית בישראל מנהיג שיהיה יריב חזק לנתניהו. רצח רבין הטראומטי לא הצמיח מנהיגות דמוקרטית אמיצה, שתביא להסכמי שלום. נהפוך הוא: הפנטזיה הרצחנית של הימין הקיצוני הפכה למעשה רצח. הדיבר "לא תרצח" קרס, האב של העם קרס, ואמרנו בצער וביגון: "לא יכול להיות שזה קרה", אבל מול החוק האוסר על רצח , יש אחר שנתן רשות לרצח לקרות. זה החליש את העם שאיבד את מנהיגו, שחתר לשלום ומת, וחיזק את המנהיג, נתניהו, ואת העמדה המפרשת תהליך שלום כמסוכן לעם ולמנהיגה.
בשנים האחרונות, אחרי כמה מערכות בחירות, שבהן התוצאות הראו שהעם מתקשה להכריע מי יהיה מנהיגו, קרה בבחירות האחרונות דבר מענין: מפלגת מרץ נעלמה מהמפה הפוליטית ומפלגת העבודה הצטמקה. כאשר מצביעי מרץ והעבודה החלו להתפצל בשל אמונתם שפחתה במפלגות אלה ולהצביע למפלגות אחרות או לא להצביע, הכוח של השמאל והמרכז במפה הפוליטית נחלש. בדיעבד אפשר לומר, שנוטשי מרץ ונוטשי העבודה בחרו בנתניהו, ולא רק בו, אלא גם בהרכב הנוכחי של ממשלה פשיסטית, בביטול עילת הסבירות ובהיחלשות המערכות, שהיו אמורות למנוע את הטבח ואת המלחמה. אפשר לומר, שתוצאות הבחירות האחרונות מלמדות על מעבר לאקט של הסובייקט ישראל.
בספרה, "האקטואליה של השנאה"(1) אנאל ליבוביץ'-קנהן מתארת את התחזקות הימין הקיצוני בצרפת לא רק על ידי בוחרי הימין הקיצוני, אלא גם על ידי אלה הנמנעים מהצבעה ואלה המצביעים נגד המפלגות הפוליטיות היריבות לו בשל היותם מאוכזבים ממפלגות אלה. על הנמנעים ועל המצביעים נגד המפלגות המתנגדות לימין הקיצוני אומרת, שהם מגלמים שנאה רכה לדמוקרטיה. אך אפשר גם לומר על שנאה זו, ש-בהיותה לטנטית, היא רכה למראית עין, אך קשה ביסודה. על אזרחים בצרפת המעידים על עצמם שהם תומכים במהגרים, ובשל ייאושם ממפלגות השלטון לא נאבקים בימין הקיצוני הדוחה מהגרים, היא אומרת שעמדתם הפסיבית עלולה להביא למדיניות של חקיקה אכזרית כלפי מהגרים. אך ניתן גם לומר, שאותם מצביעים, מבטאים בהצבעתם עמדה גזענית כלפי מהגרים -עמדה שהם אינם בקשר איתה.
קנהן למעשה קושרת בין הפשיזם לימין הקיצוני, ומכאן היא גוזרת את פירושיה, אבל הפשיזם נמצא גם בדמוקרטיה, משום שהדמוקרטיה השתנתה. אותה דמוקרטיה המאפשרת את שמירת עקרון ריבוי הדעות והעימות ביניהן, היא גם הדמוקרטיה שלא עוצרת את דחף ההתפצלות לעוד ועוד קבוצות, שכל אחת מהן מאופיינת בהתענגות ייחודית לה, וביניהן יש גילויי גזענות ושנאה. המפגינים שיצאו לרחובות לפני שבעה באוקטובר פחדו שממשלת הימין תכונן דיקטטורה במקום דמוקרטיה. זאת בזמן, שלא היו ערים לזה שבתוך עצמם הדמוקרטיה התערערה, שכן רבים מהם באופן הצבעתם או אי הצבעתם בבחירות הזמינו את התחזקות הפשיזם.
אם נחזור לשאלה שאיתה פתחתי, קשיי ההתעוררות של ההמון בימים אלה מעידים על כך, שגם אלה הדורשים להשיב את השבויים עכשיו או להפיל את הממשלה עכשיו הם אמביוולנטיים, ואינם בקשר עם שנאתם לדמוקרטיה ועם אהבת המלחמה, הרוויה בשנאה ובדחף מוות. האמונה בממשלה ובניצחון במלחמה גוברת כרגע בישראל על האמונה שיש להפסיק את המלחמה, להשיב את החטופים ולהפיל את הממשלה.
ביבליוגרפיה
1. "האקטואליה של השינאה" אנאל ליבוביץ'- קנהן, תרגום: שולה הרן, הוצאת רסלינג, 2023
*ملاحظة: (تسمح اللغة العبرية بالقيام بالتلاعب في صورة كتابة كلمه "الآن" "עכשווא" بدلاً من "עכשיו" بحيث يكون المقطع الثاني منها "שווא" بمعنى "عبثًا")
قبل السابع من تشرين الأول، انطلقت صيحة، وأخذت بالتزايد ضد نتنياهو الذي كان يفرّط في الديمقراطية. سبت تلو الأخرى، ولعدة أسابيع، قام معارضو الإصلاح القانوني، الذي تحول في هذه الأثناء إلى انقلاب نظامي، بمظاهرات قوية. واليوم، يبدو أن الكل مصدوم بما يبدو وكأنه ليس عاجلا لنتنياهو أن يطلق سراح المختطفين وتتعالى الأصوات التي تنادي بإسقاط الحكومة، لكن المواطنين غير قادرين على النهوض والخروج بجموعهم الغفيرة للمشاركة في المظاهرات بالحماس ذاته. لقد فقد نتنياهو سحره السياسي وكذلك مصداقيته، وبالتالي فإن الجواب على سؤال لماذا لا يزال رئيس وزرائنا لا يكمن في الشخص وطبيعته، في الشخص وأفعاله. دعونا نحول السؤال، كلٌّ منا، لنفسه.
أولئك الذين يعارضون الحكومة ويؤيدون صفقة استعادة المختطفين – صوت العديد منهم، ولسنين، للأحزاب التي تدعم التسوية السلمية مع الفلسطينيين، ولكنهم في الوقت نفسه عاشوا حياتهم مرتاحين بجوارالاحتلال الإسرائيلي وبدون تدخل فعّال ضده. فهل كانوا يقاومون الاحتلال فعلاً؟ ليس تمامًا. وإلّا فمن الصعب تفسير موقفهم الخامل تجاه معاناة الفلسطينيين القابعين تحت الاحتلال.
منذ مقتل رابين لم يبرز، من أي جانب من جوانب الخريطة السياسية في إسرائيل، زعيم يمكنه أن يكون ندًّا قويا لنتنياهو. إن اغتيال رابين الصادم لم يسفر عن قيادة ديمقراطية شجاعة قادرة على أبرام اتفاقيات سلام. بل على العكس من ذلك: تحول الهوام القاتل من قِبَل اليمين المتطرف إلى جريمة قتل. انهارت الوصية التوراتية "لا تقتل"، وانهار ألاب، وقلنا بحزن وأسى: "لا يمكن أن يكون هذا قد حدث"، ولكن بإزاء القانون الذي يحرّم القتل، هناك آخر قد سمح بحدوثه. أضعف هذا الوضع الشعب الذي فقد زعيمه الذي ناضل ومات من أجل السلام، وعزز الزعيم نتنياهو والموقف الذي يفسر عملية السلام على أنها خطر على الأمة وعلى زعيمها.
في السنوات الأخيرة، وبعد عدة حملات انتخابية أظهرت نتائجها أن الناس يجدون صعوبة في الحسم حول من سيكون قائدهم، حدث، في الانتخابات الأخيرة، أمر مثيرللاهتمام: اختفى حزب ميرتس من الخريطة السياسية وتقلص حزب العمل. وعندما بدأ ناخبو ميرتس وحزب العمل بالانقسام بسبب تراجع ثقتهم في هذه الأحزاب والتصويت لأحزاب أخرى أو عدم التصويت بالمرة، ضعفت قوة اليسار والوسط على الخريطة السياسية. وإذا أعدنا النظر يمكننا القول إن الذين نبذوا ميرتس وحزب العمل قد اختاروا نتنياهو، وليس هو فقط، بل أيضا التركيبة الحالية لحكومة فاشية، وإلغاء حجة المعقولية وإضعاف الأنظمة التي كان من المفترض أن تمنع المذبحة والحرب. ويمكن القول إن نتائج الانتخابات الأخيرة تظهر انتقالاً إلى الفعل من قِبَل الذات إسرائيل.
تصف آنال ليبوفيتش- كاناهان (1) في كتابها "آنيّة الكراهية " تصاعد قوة اليمين المتطرف في فرنسا ليس فقط من قبل ناخبي اليمين المتطرف، ولكن أيضًا من قبل أولئك الذين يمتنعون عن التصويت وأولئك الذين يصوتون ضد الأحزاب السياسية المنافسة له بسبب خيبة أملهم من هذه الأحزاب. وعن الممتنعين عن التصويت وعن الذين يصوتون ضد الأحزاب المعارضة لليمين المتطرف تقول إنهم يجسدون كراهية ناعمة للديمقراطية. ولكن يمكن القول عن هذه الكراهية أيضًا، كونها كامنة، أنها ناعمة ظاهريًا، ولكنها قاسية في الأساس. وعن المواطنين في فرنسا الذين يعلنون أنهم مؤيدون للمهاجرين، وبسبب يأسهم من الأحزاب الحاكمة، لا يحاربون اليمين المتطرف الرافض للمهاجرين، تقول إن موقفهم الخامل قد يؤدي إلى سياسة التشريعات القاسية تجاه المهاجرين. ولكن يمكن القول أيضًا أن أولئك المصوتين ذاتهم يعبرون بتصويتهم عن موقف عنصري تجاه المهاجرين، وهو موقف هم ليسوا على تواصل به.
عمليًا فإن كانهان تربط الفاشية باليمين المتطرف، ومن هنا تستمد تفسيراتها، لكن الفاشية موجودة في الديمقراطية أيضًا، وذلك لأن الديمقراطية قد تغيرت. إن الديمقراطية التي تسمح بالحفاظ على مبدأ التعددية والمواجهة فيما بينها، هي ذاتها الديمقراطية التي لا تمنع الدافع في الانقسام إلى مجموعات أكثر فأكثر، وكل واحدة منها تتميز بتلذذها الفريد الخاص بها، ومن بينها مظاهر العنصرية والكراهية.كان المتظاهرون الذين خرجوا إلى الشوارع قبل 7 أكتوبر يخشون أن تقوم الحكومة اليمينية بتأسيس دكتاتورية بدلاً من الديمقراطية. في الوقت الذي لم يكونوا فيه مدركين أن الديمقراطية في داخلهم كانت تتعرض للتقويض، لأن الكثير منهم، من خلال طريقة تصويتهم أو عدم تصويتهم في الانتخابات، قد تسببوا في تعزيز الفاشية.
وإذا عدنا إلى السؤال الذي افتتحت به المقالة، فإن صعوبات إيقاظ الجماهير هذه الأيام تشير إلى أنه حتى أولئك الذين يطالبون باستعادة الأسرى الآن أو إسقاط الحكومة الآن لديهم مشاعر متناقضة، وليسوا على تواصل مع كراهيتهم للديمقراطية وحبهم للحرب المشبعة بالكراهية والرغبة في الموت. إن الإيمان بالحكومة وبالانتصار في الحرب يغلب حالياً، في إسرائيل، على الإيمان بوجوب وقف الحرب واستعادة المختطفين وإسقاط الحكومة.
قائمة المراجع
1. " آنية الكراهية"،أنال ليبوفيتش-كاناهان، ترجمة: شولا هاران، دار نشر ريسلينغ، 2023.
דחיפה אל הצי(ו)ניות - دفع باتجاه التّهكُّم*
להסיר את הרעלה – לחשוף את מבט האל האפל.
במאמר "קליניקה אירונית" [1], מילר מתייחס לכך שכל השיחים (הדיסקורסים) הינם הגנה
כנגד הממשי, אך בו בזמן מבחין בין שיח הנשען על הסמלי, כהגנה מפני הממשי לבין זה שאינו כזה
הסמלי קשור אל האדיפוס, הסובייקט נתן הסכמה שלא לדעת על אמת שאין להעלותה על
הדעת בשם אהבה מספקת לאב. ובהקשר לזאת, בשם ההסכמה לוויתור על האובייקט
החלקי, מעניק הנוירוטי למבנים סמליים – מוסדות. ולאלו המיצגים אותם – סובייקטים
המגלמים תפקידים סמליים של שמות אב כגון – "מורים","שוטרים", "אנשי צבא",
"פסיכואנליטיקאים". אנרגיה ליבידינלית הנוצרת סביב החסר, כזו ההופכת אותם לאחרים
גדולים מונחים לידע, שידריכו אותו במשעולי ההתענגות של חייו: יפרשו ,יאסרו , יתירו.
אמונה זו בכוחם, קשורה קשר שלא ניתן לניתוק בחסר זה שהסובייקט ממקם בהווייתו.
הוא הסכים לאבד ומאז חי בחוסר הנחת של תצורת תחליפי הסיפוק, אך גם, בו בזמן, אובדן
זה של האובייקט החלקי אותו הוא ממקם באחרים. זה המאפשר לו לישון ואף לחלום.
ההומור למשל, שפרויד מזכיר אותו כנתיב קומי של האני העליון, ניצחון קטן, חיסכון
בהדחקה הינו עדיין עדות לעליבותו של הסובייקט ואל החסר המובנה בהווייתו.
האירוניה לעומתו, כמו גם הציניות.., אינה של האחר הגדול, אלא מכוונת נגדו.
"היא אומרת שהאחר הגדול אינו קיים ושבחשבון אחרון הקשר החברתי הוא רמאות".
פרשנות זו של הקשר החברתי, שאחת מתוצאותיה האפשריות הינה סובייקט נבל
(villainous), מאפשרת לתקוף מאז נובמבר את המוסדות הסמליים של המדינה
ולנסות לפרקם מכוחם. בשם חשדנות בשיח החברתי והצגתו כרמאות.
באופן זה נקרעות רעלות הסמלי, שנתנו מובן מספק לחיינו.
קריעת הרעלה היא גילוי האל האפל של מבט הציניות על חיינו.
אנו משיבים בהתנגדות .
[1]ז'אק-אלן מילר, "קליניקה אירונית". 1993. חוברת מספר 23 Clinique Ironique.
במקורפורסם : בכתב העת .La Cause Freudienne
نزع الحجاب - الكشف عن نظرة إله الظلام.
في مقال "العيادة الساخرة" "IronicClinic" [1]، يشير ميلر إلى حقيقة أن جميع الخطابات هي آلية دفاع بمواجهة الواقعي، ولكنه يميز في الوقت نفسه بين الخطاب القائم على الرمزي، باعتباره دفاعًا بمواجهة الواقع، والخطاب الذي ليس كذلك.
يرتبط الرمزي بالأوديب، أعطت الذات الموافقة على عدم معرفة الحقيقة التي لا يمكن تصورها باسم المحبة الكافية للأب. وفي هذا الصدد، باسم الموافقة على التنازل عن الموضوع (object) الجزئي، يمنح الشخص العصابي لمبانٍ رمزية - مؤسسات. ولأولئك الذين يمثلونهم – الذوات اللواتي يجسدن أدوارًارمزيةً لألقابٍ مثل - "المعلمين"، "رجال الشرطة"، "رجالات الجيش"، "المحللين النفسيين". طاقة ليبيدونية تتبلور حول النقص، طاقة تحولهم إلى آخرين كبار** من المفترض انهم ذوي معرفة، سيرشدونها في طرقات التلذذ في حياتها: يفسرون، يمنعون، يسمحون.
يرتبط هذا الإيمان بقوتهم برباط لا يمكن حلّه بتلك الفجوة التي تحدد الذات موضعها في كينونتها.
لقد وافقت الذات على الفقدان ومنذ ذلك الحين تحيا في حالة من عدم السكينة سببها خلق بدائل للاكتفاء، ولكن، في الوقت ذاته، هذه الخسارة للموضوع الجزئي الذي تموقعه في الآخرين. هي ما تسمح لها بالنوم وحتى الحلم.
الفكاهة على سبيل المثال، التي ذكرها فرويد كمسار هزلي للأنا الأعلى، انتصار صغير، توفير في الكبت، تظل دليلًا على بؤس الفرد والنقص الكامن في كينونته.
السخرية في المقابل، وكذلك التهكم ... ، لا تأتي من الآخر الكبير، وإنما هي موجّهةٌ ضده.
"تقول إن الآخر الكبير غير موجود وأن، في الاعتبار الأخير، العلاقة الاجتماعية هي احتيال."
هذا التفسير للعلاقة الاجتماعية، والذي من نتائجه المحتملة خلق ذات خسيسة، يسمح بمهاجمة المؤسسات الرمزية للدولة منذ نوفمبر ومحاولة تجريدها من قوتها. باسم التشكيك في الخطاب الاجتماعي واعتباره احتيال. وبهذه الطريقة، تتمزق حجب الرمزية، التي أعطت لحياتنا معنى مرضٍ.
تمزق الحجاب هو كشف إله الظلام للنظرة التهكمية إلى حياتنا.
نحن نرد بالمقاومة.
* في المقال الأصلي تستعمل الكاتبة الكلمة"التهكم" باللغة العبرية بتضمين حرف واحد بين قوسين يحولها الى كلمة"الصهيونية". (المترجمة)
** جمع "الآخر الكبير"
[1] جاك آلان ميلر، "العيادة الساخرة".1993. الكتيب رقم 23 Clinique Ironique.
نُشر في الأصل: في مجلة LaCause Freudienne
