הסרט "אויר קדוש": מעבר לשם האב - חיפוש אחר המצאה שתענה לממשי - فيلم هواء مقدس: ما عبر اسم الأب – بحث عن ابتكار يُحاكي الواقعي

לפני מספר חודשים הוקרן בבתי הקולנוע בישראל, סרטו של הבימאי והשחקן הנצרתי שאדי סרור,לאחר השתתפות בפסטיבלים בינלאומיים רבים. מדובר בסרט שמטיב לתאר באופן הומוריסטי ועדין את מורכבות חייהם של זוג אוהבים צעיר ערבים פלסטינים מהעיר נצרת, על מה שהם נתקלים בו הן בתוך המרחב של העיר רווית אלימות ומלחמות קיום והן בתוך החברה הישראלית בכלל אשר רוויה מגמות של סגרגציה וקיטוב על רקע לאומי בין האוכלוסייה הערבית והיהודית.

בני הזוג אדם ולמיה, מתמודדים עם החששות וההתלבטויות שמעורר אצלם ההיריון בתינוקת הראשונה שלהם. אדם, איש עסקים מתחיל, עוד לא ביסס את עתידו המקצועי, מודאג וחושש מכך שלא יצליח לכלכל את חייו של העולל שבדרך. למיה, עובדת סוציאלית בעלת תודעה חברתית ונשית פמיניסטית, נתקפת במהלך ההריון בהתקפי חרדה שמתעוררים סביב חששה מהאכזריות של הסביבה והעולם שאליהם תיוולד התינוקת. דרמה זו מתרחשת במקביל להתמודדות של אביו של אדם, עם מחלת הסרטן ומותו המתקרב. ער למצבו, מפקיד האב בבית החולים בידי אדם, את מפתחות הסדנא של מכירת מים קדושים לתיירים, ממנה התפרנס וכלכל את משפחתו. סדנא זו מהווה "את כל הרכוש שהוא יכול להנחיל לבנו".

אדם,בוגר המגמה למנהל עסקים, מקבל ביום בהיר אחד את הרעיון הגאוני של למכור "אויר קדוש" לתיירים באותם בקבוקים של "האב". את האוויר ש"משיג בחינם מהאתר הקדוש של הר הקפיצה בנצרת הוא מציע למכור תמורת כסף". הרעיון שלהכנסת המוצר לשוק נתקל בקשיים בשל שלטונם של אנשי הדת ושל אנשי השוק השחור בשדה של התיירות בעיר ומלחמתם בו ובמוצר שלו.

הימים הם ימי ביקורו של האפיפיור בעיר, ביקור שאמור להביא סחף של עלייה לרגל של צליינים לעיר. אדם מתעקש ומתאמץ לקדם את המוצר שלו שנראה כאטרקציה תיירותית מבטיחה ורווחית מבחינה כלכלית. הוא מגייס את כשרונו ומצליח לרקום עסקה דרך קשריו השונים, הן עם ראשי הכנסייה, הן ראשי השוק השחור, והשר האחראי על משרד התיירות הישראלי. הוא מצליח להפוך את הפרוייקט לרווחי עבור שלושת הגורמים הללו השולטים בכלכלה של השוק, ומגייס את השותפות והתמיכה שלהם בכניסת המוצר לשוק ולחבילות הנסיעה של הצליינים לארץ.

באותו נשף חגיגי של ההכרזה על המוצר, ובמהלך נאומו שמציג המוצר כקונספט רוחני שמושתת על ערכים כמו "אחדות,אחווה" ושלל מסמנים של אידיאלים יפים, נשמע קול של סירינה מחרישת אוזניים ורעש שנחווה כממשי של מטוסי קרב שמרעיד את האדמה ומבריח את הנוכחים של הטקס שנסים על נפשם. הבקבוקים מתנפצים והפרוייקט קורס. בסצינה העוקבת בסרט, פולט אביו של אדם את נשמתו בבית החולים. אדם מחליט לסגור את הסדנא, מציע אותה למכירה ויוצא ממנה לחפש לו דרך חדשה.

מעבר להיבטים השונים שסרט זה נוגע בהם, זהו סרט על חוסר יעילותו של שם האב וכישלונו לענות לאתגר של היתקלות והתמודדות עם הממשי של החיים במרחב הישראלי המקומי והאפשרות להתקיים בתוכו. ניתן להגיד, שהוא מצביע על הצורך בפנייה לאפיק חדש בכדי לענות לאותו ממשי, אפיק של המצאה שחורגת משם האב. אותו שם אב שניתן אף לטעון כי הוא מזיןאת חזרתו של הממשי בנסיבות הקיימות.

בראבו שאדי סרור, בראבו לצוות הנהדר של שחקנים ואנשי מקצוע שהפיקו את היצירה הזו.

قبل عدة شهور،تمّ عرض فيلم "هواء مقدّس" للمخرج والممثل النصراوي، شادي سرور،في دور السينما الإسرائيلية بعد مشاركته في العديد من المهرجانات الدولية. يصف الفيلم، بطريقة فكاهية وحساسة، تعقيدات حياة زوجٍ شابٍ لعاشقين من العرب الفلسطينيين سكان مدينة الناصرة، على ما يواجهانه في حيّز المدينة المشبع بالعنف ومعارك البقاء، وفي المجتمع الإسرائيلي عمومًا، المشبع بنزعات الانعزال والاستقطاب القومي ما بين الجمهورين العربي واليهودي داخله.

يواجه الزوج،آدم ولميا، المخاوف والتخبّطات التي يوقظها داخلهم حَملُ لميا بطفلهم الاول. آدم ،رجل أعمال مبتدئ، لم يتمكّن بعد من تأسيس مستقبله المهني، قلقٌ ومتخوفٌ من أن لا يتمكن من تمويل حياة الرضيع الذي في طريقه للمجيء. لميا، عاملة اجتماعية ذات وعي اجتماعي ونسوي، تبدأ خلال فترة حملها بمواجهة نوبات هلع يثيرها خوفُها من قساوة البيئةوالعالم المحيطين والذين سيولد الطفل داخلهما. تحدث هذه الدراما بالتوازي مع مواجهة والد آدم لمرض السرطان وموته المقترب. مدركاً لحالته ووضعه، يسلم الأب لابنه في المستشفى مفاتيح ورشته لانتاج وبيع زجاجات الماء المقدس للسيّاح. من هذه الورشة اعتاش الأب وموّل حياة عائلته وهي بمثابة "كل ما يملكه وكل ما بوسعه أن يورثه لابنه".

في صفوة أحدالايام، تلمع في ذهن آدم، خريج برنامج إدارة الأعمال، الفكرة الخارقة بأن يبيع"الهواء المقدس" للسياح مستخدما لهذا الغرض نفس الزجاجات التي استخدمها "الأب" في ورشته. "يبيع الهواء الذي سيحصل عليه مجانا من المكان المقدس - جبل القفزة فيالناصرة،  مقابل المال". تواجه فكرة ادخال المُنتج للسوق صعوبات بسبب هيمنة رجال الدين ورجال السوق السوداء وسيطرتهم على مجال السياحة في المدينة وحربهم ضده وضد منتجه.

ألزمن هو ذاك الذي يرافق زيارة البابا لمدينة الناصرة، والتي من شأنها أن تجلب فيضا من الحجّاج اليها. يواصل آدم مساعيه بثبات مجتهدا في الترويج لمنتجه الواعد والذي ينطوي فيما يبدو على جاذبية سياحية، من شأنها أن تجعله مربحا من الناحية المالية. يجنّد آدم كلّ مهاراته ويستخدم صِلاته المختلفة لينجح في النهاية من أن يحيك صفقة يجمع حولها كل من رؤساءالكنيسة، وقادة السوق السوداء، كما والوزير المسؤول عن وزارة السياحة الإسرائيلية.يستطيع آدم أن يجعل المشروع مربحا بالنسبة لهذه العناصر الثلاث المتحكمة في اقتصادالسوق، وينجح في تجنيد شراكتهم ودعمهم لدخول المنتج إلى السوق والى حُزمِ سفر الحجاجإلى البلاد.

في المناسبةالاحتفالية للإعلان عن اطلاق المنتج للسوق، وخلال خطابه عن المنتج وعرضه له كفكرة تحمل أبعادا روحانية، وكمفهوم يستند الى قيم "الوحدة والإخاء" وسيل اضافي من مفردات المُثُل العليا والجميلة؛ خلال ذلك ينطلق صوتٌ يصم الآذان لصفارات الإنذار تتبعه ضوضاء لطائرة مقاتلة تحضر كتجربة واقعية بالنسبة للمُشاهد، تهتزّ معهاالأرض وتدفع الحاضرون في الحفل الى الهرب خوفا على أرواحهم. تتحطم الزجاجات ويتهاوى المشروع. في المشهد التالي تماما في الفيلم، يلفظ والد آدم أنفاسه الأخيرة في المستشفى. يقرر آدم إغلاق الورشة، فيعرضها للبيع، وينطلق منها ليبحث عن درب جديد.

بعيدا عن ملامسة الجوانب المختلفة التي يتطرق اليها، بإمكاننا القول بأن فيلم "هواء مقدّس" هو فيلم عن عدم نجاعة اسم الأب وفشله في الاجابة على التحديات المقترنة بلقاء ومواجهة واقعيّ الحياة في الحيّز الاسرائيلي المحلي وامكانية العيش داخله. ويمكننا أن نضيف، بأنه يشير إلى الحاجة للجوء إلى وجهة جديدة من أجل الاستجابة ومحاكاة هذا الواقعيّ؛ وجهة تأخذ الى ابتكار هو من حيزّ متجاوز لاسم الأب. اسم الأب ذاك الذي يمكننا الادعاء بأنه يغذي عودة الواقعي في الظروف القائمة حاليا.

برافو شادي سرور، وبرافو لفريق الممثلين والمهنيين الرائع، الذي شارك في انتاج هذه القطعة الفنية.

‍