זו תקופה של מגיפה, העוטפת כמעט את כל תחומי החיים, וקשה לחשוב על החיים שלנו בלעדיה. בכל זאת, הגיליון הבא של פולמוס מתמקד דווקא ברעל שמאחורי הרעלה של המגיפה, במה שלא נראה לו חיסון באופק: הבזות.[1]
המנגנונים הדמוקרטיים הבסיסיים ביותר מוטלים בספק: חוק ההסמכה מסרס את בקרת הרשות המחוקקת על פעולת הרשות המבצעת; ניסיונות ממשיים נעשים כדי לערב פוליטיקה במינוי בעלי תפקידים ברשות השופטת; ביטויים מבזים ומשפילים ביחס למוסדות המשפט נאמרים חדשות לבקרים על ידי נבחרי ציבור.
הזכות להפגין כבר איננה מובנת מאליה, ומי שמפגין נגד ראש הממשלה ומדיניותו זוכה פעמים רבות לכינוי ״אנרכיסט״ וליחס של גינוי. אנו עדים לתופעות חוזרות של אלימות שוטרים בעת פעולות אכיפה מול אזרחים – אם זה בהפגנות ואם זה באכיפת תקנות הקורונה. אולם מקורה של הבזות אינו רק במוסדות השלטון והחוק, היא מבעבעת גם בקרב האזרחים עצמם, בפוסטים מטונפים ברשתות ואף בתקיפות אלימות שלמפגינים.
הדיכוטומיה וההקצנה של אידיאלים גם היא חלק מסימן התקופה: הקצין האמיץ מצה״ל הופך להיות וירוס בגוף האומה מרגע שהרים את דגל המחאה השחור וחסם צומת בירושלים.
ויש את מה שאינו ״לא חוקי״, אבל מעורר אסוציאציה של תקיעת אצבע בעיני הציבור: ראש הממשלה מבקש הטבות מס בשעה שחלקים נרחבים בציבור קורסים תחת המשבר הכלכלי, אובדי עצות איך להשאיר את הראש מעל המים. חוויית הבזות מתחזקת, שעה שמנסים להרגיע את הציבור במראית עין של התנצלות (״העיתוי לא היה מוצלח״), או לקנות אותו במענקים שנשלפים מהשרוול ולעיתים לא מוצאים את דרכם לחשבונות הבנק.
ובל נשכח את הבזות הממשיכה להתרחש יום-יום באינטראקציות שבין צה״ל לבין אזרחים פלסטיניים סמוך לביתנו.
בארה״ב המונים יצאו לרחובות לאחר שהבזות בערה בכיעור העם הרצח הנוראי של ג׳ורג׳ פלויד. האם גם כאן, אצלנו, הבזות תיתקל בהתנגדות ובמחאה של ממש? האם בבלפור ובצמתים השונים אנו עדים ללידתה של מחאה אמתית ובסופה שלהשתיקה אל מול הבזות?
אנחנו מזמינים את קוראינו לכתוב את המפגש של כלאחד מכם עם הבזות והשלכותיה, להציע נקודות מבט והתייחסויות שונות לנושא בוער זה,שמכרסם בדמוקרטי ובאנושי באזורנו.
نحن في زمن وباءٍ، يكاد يلّف جميع جوانب حياتنا، وأصبح من غير السهل علينا التفكير في الحياة من دونه. على الرغم من ذلك، يرتكز العدد القادم من بولموس حصرا بالسم[2] الكامن من وراء حجاب الوباء، وفيما لا يبدو بالأفق تطعيما له: الإذلال[3].
باتت الأجهزة الديمقراطية الأساسية جدا مهددة: يُخصي قانون التأهيل رقابة السلطة التشريعية على السلطة التنفيذية؛ محاولات جدية تتم سعيا لادخال الاعتبارات السياسية في تعيين أصحاب الوظائف في السلطة القضائية؛ تعابير مُهينة ومُذلّة تُوجه للجهاز القضائي من قبل منتخبي الجمهور بشكل يومي.
أصبح الحق في التظاهر من غير المفهوم ضمنا، ويُنعت من يتظاهر ضد رئيس الحكومة وسياسته في كثير من الأحيانبـ "الفوضوي"، كما ويُشجب. نشهد ظواهر متكررة لعنف من قبل افراد الشرطة خلال تأدية واجبهم تجاه المواطنين – خلال المظاهرات وخلال فرض تعليمات وقوانين الكورونا. لكن مصدر الاذلال لا يقتصر على مؤسسات الحكم والقضاء، فهو ينضح أيضا لدى المواطنين أنفسهم، في التعليقات والرسائل القذرة في شبكات التواصل وفي الاعتداءات العنيفة تجاه المتظاهرين أيضا.
الاستقطاب والتطرف العقائدي هما أيضا جزء من علامات الفترة: الضابط المقدام من جيش الدفاع الإسرائيلي يتحول الى فايروس في جسد الأمة منذ اللحظة التي يرفع معها علم حركة الاحتجاج الأسود ويغلق مفترقا في شوارع القدس.
وهنالك ما هو ليس"غير قانوني"، الا انه يتداعى مع كونه صفعة على وجه الجمهور: يطالب رئيس الحكومة بتسهيلات ضريبية في الوقت الذي تنهار فيه قطاعات واسعة من الجمهور بفعل الأزمة الاقتصادية، متخبطة فيما عليها فعله لكي تنجو من الغرق. يتعمق الإحساس بالإذلال لدى الجمهور، مع محاولات تهدئته عن طريق الاعتذار ظاهريا ("لم يكن التوقيت مناسبا")، أو عن طريق شرائه بواسطة هبات تمنح بشكل عشوائي ولا تجد طريقها في كثير من الأحيان الى حسابات البنوك.
وعلينا ألا ننسى الاذلال المتواصل والقائم يوميا في علاقة الجيش الاسرائيلي بالمواطنين الفلسطينيين والحاصل بجوار بيوتنا.
في الولايات المتحدة خرجت الجماهير الى الشوارع بعد تجلي الاذلال في أبشع صوره مع القتل الفظيع لجورجفلويد. هل سيصطدم الاذلال بمقاومة واحتجاج جدي لدينا أيضا؟ هل ما نعاينه في شارع بلفور والمفترقات المختلفة هو دليل لولادة حركة احتجاج حقيقية ولنهاية الصمت مقابل الاذلال؟
ندعو قراءنا للكتابة عن اللقاء الخاص لكل منا مع تجربة الاذلال واسقاطاتها، واقتراح وجهات نظر ومداخلات مختلفة حول هذا الموضوع اللاهب، والذي ينهش كل ما هو دمقراطي وانساني في منطقتنا.
[1] هنالك تشابه لفظي بالعبرية ما بين كلمتي سمّوحجاب (רעל , רעלה : راعَل،رِعاله).
[2] للتذكير، تأسست " بولموس فيإسرائيل" كجزء من حركة ZADIG (صفر إذلال، مجموعة ديمقراطية عالمية) والتي بادر لاقامتها جاك الين ميلير في أعقاب تعاظم قوة العناصر الفاشية في فرنسا.
