ישנם רגעים ומצבים מסוימים, כגון הזמן הזה שאנו חיים בו כעת בישראל, שמבליטים ביתר שאת את ההצטלבות בין הפרטי הייחודי לבין החברתי, הכללי. קיימת נטייה בחברה וגם במערכות טיפול להתייחס למצבים המעוררים קושי או למצבי משבר כאל טראומות. יש לציין שבצורה זו המושג טראומה הפך בנאלי, איבד מערכו ומוצג כקביעה מראש. ממד הבדיעבד, ממד הסימפטום נעלם, כלומר דרוש זמן שני שירשום, יכתוב את האפקט של משמעות ההתקלות הראשונית, שיותיר סימן המהדהד אותה.
מה שאינו מגיע לכלל היכתבות או יוצר היעדר מוחלט של מובן הוא טראומטי מאחר שהוא פוער תהום הדורשת מהסובייקט לבנות מחדש גשר שיאפשר לנוע.
המציאות המינית נושאת אופי טראומתי. פרויד גילה שבלא מודע ההבדל בין המינים אינו רשום, אינו כתוב, וכי לשני המינים יש ייצוג אחד בלבד. מצד הלא מודע היעדר ההבדל ומצדו האחר של הפיצול הסובייקטיבי נוכחותם של המבנים התרבותיים, חברתיים והשקפתם על כללי ההתנהגות.
היעדר זה הופך מעצם מהותו לאחת הסוגיות המרכזיות שעלינו להתמודד עמה בחיים. יש למצוא תשובה להיותנו, לגבש מי אנחנו, מה אנו רוצים, ולגבש ולבחור בעמדה מינית ובאופן שבעצם אינו תלוי באנטומיה או בתפקידים שלכאורה החברה מייחסת לכל עמדה. ההיתקלות בעובדת היעדר ההבדל המיני, היא לפי לאקאן היתקלות טראומתית, כי מדובר בהיתקלות בריק שאינו מציב כלל כלשהו, בחור ברשת המחשבתית. לכן, על כל אחד מאיתנו למצוא או להמציא תשובה ייחודית משל עצמו למה שדווקא אינו כתוב בלא מודע.
תשובה זו קובעת את עמדתו של כל סובייקט אל מול העולם ואל מול האחרים.
האנליזה הנה דרך של כתיבה באמצעות הדיבור, הרושם ותוחם פיסות הנוגעות למציאות המינית, הווה אומר לעמדתו הבסיסית של הסובייקט ולדרך התענגותו. זו דרך המציבה בעצם אפשרות לבחירה מחודשת, לשינוי וליציאה מאופנותה המהפנטת של דרך דיבור ההורים אלינו ועלינו. שלא ביודעין, אנו נושאים חותם חרוט בגופנו, חותם אדנותי, הקובע את הגורל שהאנליזה חותרת לאתרו ובכך לאפשר שינוי ובחירה מחודשת.
המלחמה היא נוראית, מפחידה, מחרידה, המועקה והמוות מרחפים בה ויחד עם זאת האופן שבו בני אדם ניצבים אל מול מצבים אלה תלוי גם באופן שבו נפתרה אותה נקודה טראומתית התחלתית בחיים. זהו פתרון שתמיד הנו סימפטומטי ומותיר שאריות שרצוי ללמוד להסתדר עמן. זה חלק מהעבודה באנליזה. יש לציין כאן את הרלוונטיות של הזמן השני, של הבדיעבד שהוזכר קודם, מאחר שהוא הנוקש על הכתוב באותו חותם אדנותי וטראומתי.
בהרצאה ״הטראומה בהיפוכה״, אריק לורן מבליט שתי נקודות הנוגעות לעבודה שרצוי לבצע בפני טראומה. נקודה אחת, היא הכרח שקיים אל מול החור המוחלט שנפער בממד המובן, בבניית הסבר שישמש מובן חליפי שיתווה מחדש את הרשת המחשבתית. כנקודה שנייה, הוא מזכיר את המשגתו של ז׳.א.מילר ביחס לעבודה שהטראומה מחייבת באמצעות הרעיון על היפוך המשגת היחסים בין האחר לבין הסובייקט: ההכרח להמציא מחדש כללי חיים עם אחר שאבד. מלחמה זו שפרצה בין ישראל לחמאס בעקבות מתקפתו הרצחנית מדגימה באופן ברור כיצד, בתחילת המתקפה. החברה הישראלית נותרה יתומה, נותרה לאורך יממה בלא מדינה, ועתה עלינו להמציא, כל אחד בדרכו ויתכן גם כולנו כחברה, את כללי החיים עם אחר זה שאבד.
ثمة لحظات ومواقف معينة، كالتي نعيشها في إسرائيل اليوم، تسلط الضوء أكثر من المعتاد على تقاطع الخاص الشخصي بالاجتماعي العام. يميل المجتمع والأنظمة العلاجية اليوم للتعامل مع مواقف الأزمات أو المواقف التي تثير صعوبة ما على أنها صدمة (تراوما). جعل هذا من مفهوم الصدمة مبتذلاً، أفقده قيمته، وجعله يبدو كقرار يتخَّذ مسبقًا. اختفى بُعد الأثر الرجعي، بُعد العارض،ما يعني أن هناك حاجة إلى زمن آخر يكتب ويدوّن أثر معنى التصادم الأولي الذي سيترك أثرًا يردد صداه.
ما ليس من السهل الكتابة عنه أو مايغيّب المعنى تمامًا هو أمر ما من التراوما، لأنه يفتح هوة تتطلب من الذات إعادة بناء جسر يمكنّها من التحرّك.
للواقع الجنسي طابع تراوماتيكي. اكتشف فرويد أن الفرق بين الجنسين كما يدركه اللاوعي غير مسجل أو مكتوب، أن لكلا الجنسين تمثيل واحد فقط. إذًا فالانفصام الذاتي محاط بغياب الاختلاف من منظور اللاوعي من جهة، وبالبنى والهياكل الثقافيةوالاجتماعية وقواعد السلوك ومراقبتها لها من الجهة الأخرى.
طابع هذا الغياب وجوهره يجعلان منه أحد أهم المسائل التي نضطر لمواجهتها في حياتنا. علينا أن نجد ردًا لكياننا، أن نصوغ كينونتنا، إرادتنا، وأن نكوّن ونختار موقفًا جنسيًا لا يتعلق بالبيولوجيا أو بالأدوار التي ينسبها المجتمع لكل موقف. مواجهة حقيقة غياب الفرق الجنسي هي ما يقول عنها لاكان بأنها مواجهة من الصدمة، لأنها مواجهة فراغ لا يضع أي بنود أو قوانين في الثقب القائم في الشبكة التفكيرية. على كل منا لذلك إيجاد أو اختراع رد مميز يخصه هو لِما لا تدوين له في اللاوعي.
يحدد هذا الرد موقف الذات في مواجهتها للعالم وللآخرين.
التحليل هو طريقة لممارسة الكتابة عن طريق الكلام الذي يسجل ويتاخم قطعًا تتعلق بالواقع الجنسي، ما يعني أنه موقف الذات الأساسي ولطريقتها في التلذذ. هو مسار يطرح إمكانية اختيار متجدد،تغيير وانسلاخ عن الطرق التي يستخدمها الآباء للتحدث عنا ومعنا. لكننا موشومون، دون أن نعي، بوشم السيّد الذي يحدد القدر الذي يسعى التحليل النفسي للعثور عليه بحيث يتيح التغيير والاختيار المتجدد.
الحرب فظيعة، مرعبة، مخيفة. الضيق والموت يحيطان بها، لكن، ومع هذا، فإن الطريقة التي يواجه بها البشر هذه المواقف تتعلق أيضًا بالطريقة التي حلَّت بها نقطة الصدمة الأولية هذه في الحياة. هو حل طالما كان عرضياً ويترك وراءه مخلفات من المفيد أن نتعلم أن نتوافق معها. هذا أحد الأمور التي ينطوي عليها التحليل النفسي. من الجدير أن نذكر هنا أهمية الزمن الآخر، زمن الأثر الرجعي، الذي ذُكِر سابقاً، لأنه هو الذي يطرق باب المكتوب مستخدمًا وشم السيّد إياه، بصدمته.
في محاضرته "الصدمة ومقلوبها"، يشدد أريك لوران على نقطتين تتناولان ما من المفيد القيام مقابل الصدمة. إحداها ضرورة تقف أمام الثغرة التي تفغَر في بعد المفهوم، في صياغة توضيح يستخدَم كمفهوم بديل يعيد بناء الشبكة التفكيرية. في النقطة الثانية يذكر لوران مفهوم ج. أ. ميلر للعمل الذي تلزم به الصدمة من خلال فكرة عكس مفاهيم العلاقات بين الآخر وبين الذات: الضرورة بإعادة اختراع مبادئ وتعليمات للحياة مع آخر قد ضاع. الحرب التي اندلعت بين إسرائيل وحماس في أعقاب هجومه الفتّاك تمثل بوضوح كيف تيتَّم المجتمع الإسرائيلي في بداية الهجوم من دولته لمدة يوم كامل، والآن علينا أن نخترع، كل بطريقته، أو معًا جميعًا كمجتمع، مبادئ للعيش مع آخرٍ قد ضاع.
