בערב שנערך בג'יאפ על הבזות קלאודיה אידן ציטטה את לאקאן שאמר שהנקודה הגדולה ביותר של הבזות האנליטית היא בהנחה שיש הרמוניה בין המינים, שיש מידת התענגות משותפת. הנחה זו, שיש יחס מיני, תואמת את הניסיון לשלול את ההתענגות, לנתק את הסובייקט מאחיזת הדחפים, לדחות את השיסוע.
זה משהו שנתקלים בו לעתים קרובות, בבזות הגדולה ביותר הזו, גם בקרב מטפלים – שברצונם לרפא מבקשים להתאים את המטופל למציאות, ולדחות את ההתענגות המטרידה שאינה ניתנת לריפוי - וגם בקרב מטופלים, שבפנייה לטיפול מבקשים להיפטר מהסימפטומים, לפתור אותם, להגיע להרמוניה.
כך, הבזות בהנחה שיש יחס מיני, כפי שאני מבינה זאת, ממוקמת בדחייה של מה שלא ניתן לריפוי. אכן, ההגדרה של בזות היא זריקה, הרחקה. הקידומת ab בלטינית פירושה off, away from .אבל כפי שהעירה פרלה מיגלין באותו מפגש, בפסיכואנליזה לומדים שדווקא לחיות עם הדבר הזה, במרחק הנכון, זה מה שמאפשר לחיות, ובאופן פרדוקסאלי, זה מה שהופך לסיבה לחיים.
הערה זו הזכירה לי את דבריה של עפרה שלו בתגובה להרצאה של מרק שטראוס על התגובה למגיפת הקורונה. היא הזכירה את דבריו של פרויד ב"מחשבות לעת מלחמה ומוות", שם פרויד דיבר על שתי אשליות שהמלחמה מובילה להתפכחות מהן: הראשונה היא האשליה שבני האדם התפתחו ונטיות הדחפים שלהם נחלשו. והשנייה - האשליה שאנו בני אלמוות. לפי פרויד, כאשר אנו מפסיקים להתכחש למוות, החיים מקבלים בחזרה את ערכם והופכים שוב למעניינים. מול הסבל הנורא שמשיתה המלחמה על האנושות, ניצבת החיות המוגברת הנובעת מההתקרבות לאמת.
כלומר שהדרך לטפל בנקודה הגדולה ביותר של הבזות האנליטית היא לא להחזיק באשליה, לא לדחות, אלא למקם, במרחק הנכון, את זה שבלתי ניתן לריפוי, את ההתענגות, את האין יחס מיני. לא רק בשדה האנליטי.
في الأمسية التيتناولت الاذلال وأقيمت في "GIEP"، اقتبست كلاوديا إيدان من لاكان قوله بأن أكبر نقطة للازدراء التحليلي تكمن في الافتراض بوجود انسجام بين الجنسين، بأن هناك درجة ما من التلذّذ المشترك. يتوافق هذا الافتراض، بتواجد العلاقة الجنسية (المنسجمة – المترجم)، مع محاولة ابطال التلذّذ، مع فصل الذات عن ارتباطها بالغرائز، ودحض الانشطار الذاتي.
غالبًا ما نلتقي هذا الأمر، أي القدر الكبير من الاذلال، لدى المعالجين - الذين يبغون شفاء معالَجيهم وملاءَمتهم للواقع، ودحض التلذّذ المزعج والذي من غير الممكن علاجه- ولدى المتعالَجين أيضا، الذين يسعون من خلال العلاج للتخلص من الأعراض وحلها، والتوصل إلى الانسجام.
يتموضع الازدراء الكامن في الافتراض بوجود انسجام في العلاقة الجنسية، وفقا لفهمي، في رفض ما لا يمكن علاجه. وبالفعل، فإن تعريف الازدراء هو الرمي، أو الإبعاد. تعني البادئة "ab" باللاتينية off, away from. البعد، هو ما يجعل من العيش أمرًا ممكنًا، وهو مايتحول على سبيل المفارقة، إلى سبب للحياة.
ذكّرتني هذه الملاحظة بما قالته عوفرا شاليف ردًا على محاضرة مارك شتراوس التي تناولت رد الفعل لجائحة الكورونا. ذكرت شاليف ما قاله فرويد في مجموعة مقالاته "أفكار لأزمنة الحرب والموت"، حيث تحدث عن وهمين تؤدي الحرب إلى الاستيقاظ منهما: الأول هوالوهم بتطورالبشر وضعف ميولهم الغرائزية، والثاني هو الوهم بأننا خالدون. يقول فرويد أن عندما نتوقف عنإنكار الموت، تستعيد الحياة قيمتها وتصبح مثيرة للاهتمام مجددًا. في مواجهة المعاناة الفظيعة التي تلحقها الحرب بالبشرية، نجد الحيوية المتضخمة الناتجة عن الاقتراب من الحقيقة.
يعني هذا أن الطريق لمواجهة أعظم نقاط الازدراء التحليلي هي ليست في التمسك بالوهم، وليس في الإبعاد، بل في موضعة ما هو غير قابل للشفاء، والتلذّذ وانعدام الانسجام الجنسي على البعد الصحيح. ليس في الحقل التحليلي فقط.
