תומס פרידמן, כותב במאמרו 'הפוליטיקה של ההשפלה' שנכתב סביב מערכת הבחירות בארה"ב השנה, כי ניתן לתמצת את השיח הפוליטי של ימינו למאבקים של קבוצות בחברה סביב כבוד והשפלה dignity and humiliation. מנהיגים כמו נתניהו או טראמפ הצליחו להחזיר את הכבוד לקבוצה שחשה מושפלת.
בעקבות השימוש של לאקאן ומילר במונח 'בזות' בשדה הפוליטי, חשבתי שאולי ניתן להשתמש במונח הזה במקום אותה השפלה, וכך להוסיף מימד נוסף להצעה של פרידמן: מימד של התענגות. כלומר ההשפלה היא תוצאה שלאיזו התענגות שיש לחפש את מקורותיה, אולי כמו שבאנליזה מבקשים לדעת על ההתענגות. ההצעה שלי מסתמכת על הדברים של לאקאן בסמינר הלוגיקה של הפנטזמה, כפי שקלאודיה הביאה אותם, במפגש הראשון של הסמינר. הטענה היא שהבזות היא תוצאה של העדר היחס המיני, שישנה התענגות שאי אפשר להכפיף על ידי הפונקציה הפאלית.
ניסיתי ליישם את הכיוון הזה על עצמי, או ליתר דיוק, על הקבוצה הפוליטית שעמה אני מזדהה – מחנה השמאל. לשאול: מה ההתענגות של הקבוצה הזו? נזכרתי בשאלה ששאלתי פעם חייל מאחת ההתנחלויות באחת מהפעמים שהייתי במילואים: "למה אתה בוחר לחיות במקום כזה עם כל האלימות הזו סביבך?" השאלה הזו בדיוק חזרה אליי זמן לא רב לאחר מכן כשהייתי בטיול באירופה, מצדו של מקומי, הופתעתי ששואלים אותי את אותה שאלה ששאלתי את המתנחל.
ישנה גם התבטאות של אהוד ברק מלפני כמה שנים, ביחס למדינת ישראל: 'וילה בג'ונגל'. המונח הזה מייצג את המשאלה לבנות מעין מובלעת מערבית (וילה) בלב המזרח התיכון (ג'ונגל). זהו ביטוי המחזיק בתוכו גם את אותה התנשאות שבה מואשם המחנה הפוליטי הזה חדשות לבקרים, וגם את התוקפנות כלפי כל אותם אחרים שנמצאים מחוץ לוילה – הגו'נגל: מי נמצא בג'ונגל – האם אלו רק הערבים , שהם האחר האולטימטיבי של המדינה? מה עם החרדים? עם הדתיים? עם המזרחיים? כמפרים את העקרונות של המערב? הביטוי הזה מרמז על חוסר הסובלנות והבזות כלפי כל מיני ציבורים שלא היה ברור האם הם בתוך או מחוץ לוילה. זהו גם ביטוי שמרוקן את הציונות מהתוכן היהודי שלה, לטובת קפיטליזם (וילה) כלומר המשאלה לחיות טוב – בג'ונגל. לבסוף, הביטוי הזה מחזיק בתוכו את אותו בידול, ביחס לערבים, שבו מואשם הצד השני, הדוגל במדיניות חוץ נוקשה.
يكتبتوماس فريدمان في مقاله "سياسة الإهانة" الذي كتبه حول جولة الانتخابات الأمريكية الأخيرة هذا العام، أن يمكننا أن نلخص الخطاب السياسي في أيامنا كنضال لشرائح معينة من المجتمع يدور حول قضايا الاحترام والإهانة (dignity and humiliation). لقد نجح قادة من مثل نتنياهو وترامب في أن يعيدوا الاحترام لفئة تشعر أنها مُهانة.
في أعقاب استخدام لاكان وميلير لمصطلح "الازدراء" أو الاذلال في الحقل السياسي، اعتقدت ان من الممكن استخدامه بدلا من الإهانة اياها وان نضيف بذلك بُعدا أضافيا لاقتراح فريدمان: بُعد التلذّذ. اي ان الإهانة هي نتيجة لتلذّذ معين علينا البحث عن جذوره، مثلما نسعى خلال التحليل النفسي للبحث عن جذور التلذّذ. يستند اقتراحي إلى ما قاله لاكان في سمينار "منطق الفانتازما (الوهم) " كما اقتبسته كلاوديا في اللقاء الأول من السمينار. الادعاء هو ان الازدراء هو نتيجة انعدام العلاقة الجنسية، ان ثمة تلذذ من غير الممكن اخضاعه لوظيفة الفالوس.
حاولت تطبيق هذا الاتجاه على نفسي، او بالأصح على المجموعة السياسية الذي أتماهى معها – مجموعةاليسار. أن اسأل: ما هو تلذّذ هذه المجموعة؟ تذكرت سؤالا وجهته مرة لجندي من إحدى المستوطنات أثناء خدمتي في الخدمة الاحتياطية: "لماذا تختار العيش في مكان كهذا محاط بالعنف؟" استرجعت هذا السؤال بعد مدة قصيرة من ذلك في زيارة لي لأوروبا حيث سألني شخص محلي ذات السؤال الذي وجهته أنا للمستوطن…
في حديث معه من قبل عدة سنوات، قال إيهود براك عن دولة إسرائيل انها "فيلا في قلب الغاب". تعكس هذه المقولة الرغبة ببناء جزيرة غربية (فيلا) في قلب الشرق الأوسط (الغاب). تضم هذه المقولة الاستعلاء المتهم به هذا المعسكر السياسي يوميا، بالإضافة إلى عدوانه لكل من يتواجد خارج الفيلا، أي في الغاب. من هم أولئك المتواجدين في الغاب؟ هل هم العرب فقط (الذين يعتبرون آخر دولة إسرائيل بشكل قاطع) ماذا عن الحريديم؟ المتدينين؟ الشرقيين (المزراحيم)؟ من يخالف مبادئ الغرب؟ ترمزهذه المقولة إلى انعدام التسامح والازدراء تجاه مجتمعات مختلفة ليس من الواضح ما اذا كانوا داخل او خارج الفيلا. هو تعبير يفرغ الصهيونية من مضمونها اليهودي أيضا لصالح الرأسمالية (الفيلا) اي أمنية العيش في رفاهية – داخل الغاب. في نهاية الأمر، تحمل هذه المقولة في طياتها التمييز بالنسبة للعرب، وهي ما يتُّهم به الطرف الآخر، الذي يؤيد اتباع سياسة خارجية صارمة.
